Journalisten zijn gek op lijstjes, verkiezingen en enquêtes. Mocht u als organisatie ook eens de pers willen halen, zet dan een vraag op uw website waarover mensen kunnen stemmen – ‘Wat is de beste, mooiste of stomste dit of dat’ – deel hem via Twitter, Facebook en uw nieuwsbrief en stuur de resultaten naar de tv- en krantenredacties. Bedenk daar een link met uw organisatie bij, die moet immers flink in beeld, en zorg dat je alles tot in de puntjes hebt geregeld als de media ‘nog iets met dit onderwerp willen’. Succes verzekerd. Op de wat luiere redacties, die komen voor, zijn ze gek op hapklare brokken. Zeker voor een luchtig item – en waarom zou je een zwaar item maken als het ook luchtig kan? – nemen ze alles klakkeloos over wat u hebt bedacht.

Bionext, de lobbyorganisatie voor biologische landbouw (woordvoerder Ellen Oomen ‘noemt het zelf liever brancheorganisatie’) snapt dit heel goed. Ze organiseerde de Verkiezing lekkerste plattelandsluchtje 2017. Kolfje naar de hand van de gemakzuchtiger journalist. Het Nederlands publiek koos gemalen gras als winnaar, gevolgd door regen. Dat je voor beide geuren niet per se naar het platteland hoeft, mag de pret niet drukken. Nooit zwaar tillen aan een licht onderwerp!

Zo dachten ze er bij het NOS Radio 1 Journaal ook over. Ze stuurden hun joligste verslaggever naar een biologische boerderij om de geur te peilen. Hé, een biologische boerderij, dat moet Bionext deugd hebben gedaan! Die journalist had overal op het platteland kunnen gaan ruiken, maar koos uitgerekend voor een boerderij die de lobbyclub, pardon brancheorganisatie, vertegenwoordigt.

Bij navraag blijkt dit helemaal niet zo toevallig. Ellen Oomen van Bionext: ‘Wij hebben deze boerderij aangedragen omdat ze hier ook aan educatie doen.’ Alles was dus al geregeld. Handig voor de lobbyorganisatie en handig voor de journalist. De verslaggever tuinde er vol in. Hij vroeg aanwezigen hoe het rook: ‘het is heerlijk’, ‘het heeft iets natuurlijks’ en wendde zich toen tot de educatiejuffrouw: ‘ik ben van oudsher verpleegkundige.’ Aangespoord door de reporter raakte zij in vervoering van de heerlijke boerderijgeuren: ‘O, die geur. O, dat gevoel, dit is echt leven!’ En toen moest de klapper nog komen: ‘Denkt u dat boerenlandlucht gezond is?’ ‘Ik denk het wel, ik denk dat plattelandslucht zuiverder is.’ Pats! Een verkiezing, hapklare brokken en een volgzame journalist. Missie volbracht. Chapeau Bionext!

Een journalistieke farce. Waarom vraag je je niet af welk achterliggend doel zo’n lobbyorganisatie heeft? Waarom laat je je naar haar knuffeligste boerderij sturen? Waarom benader je de spreker kritiekloos en waarom ga je mee in het romantisch beeld van de landbouw? Boerderijen zijn big business. Ook de biologische zijn tegenwoordig vaak reusachtig en zeker niet zo schattig als die uit de reportage.

Gezond is boerderijlucht al helemaal niet. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat de landbouw na de transportsector (dus vóór de industrie) inmiddels de grootste uitstoter van fijnstof is. Biologische kippenhouders zorgen relatief zelfs voor de meeste uitstoot, omdat hun boerderijen van fijnstofnormen zijn uitgezonderd. Dit kan de longfunctie van omwonenden aantasten en zorgt voor een verhoogd risico op longontsteking. Best pittig, maar zoals ik al zei: waarom zou je een luchtig onderwerp zwaar maken?

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.