Het oneerbare voorstel dat ik laatst in mijn mail ontving, sloeg alles.

Terwijl ik als kleine zelfstandige toch met heel wat obscene proposities te maken heb gehad: ‘Kun jij misschien een uurtje spreken op ons congres? Er is helaas geen budget, maar het wordt wel heel leuk.  Bovendien verwachten we een hoop belangrijke mensen die je kunt ontmoeten.’ ‘Wil je voor niks een stukje tikken voor ons blad? We hebben geen geld, maar het staat wel goed op je cv.’ Met dezelfde schaamteloosheid wordt aan websitebouwers gevraagd websites te bouwen, aan fotografen om te fotograferen en aan cateraars om te cateren. Voor niks. Het wordt altijd heel leuk – ‘jij hebt er zelf toch ook plezier in?’- en het is altijd goed voor je connecties en je cv.

Dat leuk werk ook werk is, wil er bij sommige opdrachtgevers niet in. Waarom is er eigenlijk zo vaak geen budget? De paar keer dat ik de drukkers van die blaadjes en de organisatoren van die congressen vroeg of ze het zelf ook voor niks deden, werd doorgaans met een amechtig happen naar adem beantwoord. Dacht ik al.

Dat oneerbaarste voorstel van laatst zat listig in elkaar. Doortrapt. Het was afkomstig van Zandbeek. Dit bedrijf – zo bleek na bezoek aan hun website, geschreven door iemand die in zijn jeugd in een vat met holle frasen is gevallen – houdt zich bezig met content marketing. Als ik het goed begrijp, is dat reclame die doet alsof het geen reclame is. Voor zoiets wilden ze mij ook hebben, misschien: ‘Voor een van onze opdrachtgevers onderzoeken we de mogelijkheden om een documentaire te maken. We nodigen je van harte uit om jouw ideeën te komen presenteren. Presenteer in maximaal 30 minuten de creatieve doorvertaling van dit concept. Op basis daarvan maken we met de opdrachtgever de keuze voor een documentairemaker. We zitten nog in de verkennende fase.’ Bijgevoegd was een bijlage over de inhoud van de film, die ik hier vanwege het dikgedrukte ‘vertrouwelijk’ achterwege laat.

Ze weten het leuk op te schrijven, maar wat ze eigenlijk zeggen, is dit: we hebben een klant die een reclamefilm wil die doet alsof het geen reclamefilm is. Laten we het een documentaire noemen, maar we hebben nog geen idee hoe die eruit moet zien. We zitten immers ‘nog in de verkennende fase’. Daarom vragen we een hoop mensen die wél ideeën hebben om die gratis en voor niks aan ons te leveren mét ‘creatieve doorvertaling’. Als we die ideeën eenmaal binnen hebben, kunnen we daar natuurlijk mee doen wat we willen. Er zijn tv-producenten op deze manier heel rijk geworden.

Als je in zaken serieus genomen wilt worden, adviseerde mijn vader mij ooit, moet je nooit iets voor niks doen. Een wijze raad, die elke kleine zelfstandige zich ter harte zou moeten nemen. Ik antwoordde Zandbeek: ‘Hoeveel betalen jullie voor deze pitch? Ik neem niet aan dat jullie ervan uit gaan dat ik, of de vele anderen die jullie benaderen, gratis mijn ideeën met jullie deel.’

Ik heb niets meer van ze gehoord.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.