Soms verschijnt deze column achter een betaalmuur, misschien nu ook wel. Mensen zonder abonnement kunnen hem dan niet lezen. Vaak leidt dit tot verontwaardiging bij niet-abonnees. Of op z’n minst tot een licht passief-agressieve opmerking op sociale media als ‘Kan het stuk niet lezen. Betaalmuur. Jammer.’

Abonnement

Dat is gek. Stel je hoort iemand enthousiast praten over zijn groentetas. Omdat hij een abonnement heeft, krijgt hij elke week een zwik knollen, kolen en wortelgewassen (de vrolijke seizoenskost van de winter) thuisbezorgd. Lyrisch praat hij over de pastinaak van deze week. Je raakt enthousiast en wil die pastinaak ook.

Eis je dat je gesprekspartner jou er ook een paar geeft? Vraag je op hoge toon om gratis pastinaken bij de verkoper van de tas? En zucht je geïrriteerd als niemand de pastinaken voor niets aan je wil geven: ‘Ik kan ze niet eten. Geen abonnement. Jammer.’? Ik denk het niet. Je laat de verrukkelijke witte wortels aan je neus voorbijgaan, of je neemt een abonnement.

Journalistiek voor niks

Bij journalistiek ligt dat anders. Hoewel er door heel veel mensen hard wordt gewerkt om elke dag een krant te maken, niet alleen door de stukjestikkers van wie de naam wordt afgedrukt, maar ook door vormgevers, fotografen, drukkers, illustratoren en eindredacteuren, verwachten veel nieuwsconsumenten de artikelen voor niks te kunnen krijgen.

Misschien omdat er ook gratis ‘nieuwssites’ bestaan, die voor weinig geld stukken van anderen overnemen en nauwelijks personeel hoeven te betalen. Die wekken de indruk dat journalistiek gratis is. Niets is minder waar. Goede journalistiek kost veel geld. Als je ziet hoeveel werk er in zo’n krantje zit, dan is de prijs van een abonnement nog behoorlijk schappelijk (dat niet iedereen het kan betalen, zegt meer over de trieste verhoudingen in ons land).

Inflatiecorrectie

Nu is die schappelijke prijs van kranten het afgelopen jaar wel fors gestegen. Volgens het FD is bij NRC het populairste abonnement zo’n 10 procent duurder geworden en bij de Volkskrant circa 9 procent. Daarnaast zijn ook de advertentie-inkomsten gestegen. Logisch, als je de klappen van de inflatie wil opvangen. Alleen hebben de werkgevers er de afgelopen twee jaar niet voor gezorgd dat de makers van de kranten, dus niet alleen de stukjestikkers, maar ook de fotografen, illustratoren, drukkers en eindredacteuren, ook voor die inflatie werden gecorrigeerd. En de meesten van hen verdienen al heel weinig en hebben niet het geluk, zoals ik, elders ruim voldoende geld te verdienen.

Uiteraard zijn ze daar verbolgen over. Zeker omdat het geld er wel is. Wat het nog schrijnender maakt is dat de aandeelhouders van DPG en Mediahuis (uitgever van NRC) het de afgelopen twee jaar wel ontzettend goed hadden: de dividenduitkering bij Mediahuis steeg in 2022 met 17 procent en bij DPG verdubbelde de uitkering tot 80 miljoen euro. Terwijl de prijzen van de kranten hoger werden en de medewerkers sappelden, streken de aandeelhouders miljoenen op.

Betalen

Er wordt nu onderhandeld over een nieuwe cao. Het bod van de werkgevers is vooralsnog te karig. Daarom voeren de krantenmakers voorzichtig actie. Vooralsnog heel lieflijk, met berichten op sociale media en een werkonderbreking van een uur (die de gedreven schatten natuurlijk in eigen tijd weer compenseren). Zeker een sociale krant die dagelijks schrijft over onrecht in de wereld, moet de eigen werknemers én de talloze freelancers voldoende betalen.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant