Supermarkten zijn tabakszaken die ook nog wat voedsel verkopen: handelaars in levens- en doodsmiddelen dus. Dat wist ik niet. Maar nu een meerderheid in de Tweede kamer voor een verbod op de verkoop van tabak in supermarkten en tankstations blijkt te zijn, komt dit opeens aan het licht. Nieuws heeft soms leuke bijvangst.

Sigarettenverkoop

Hierover lees ik in het AD,  dat de afgelopen dagen veel over deze tabaksban heeft gepubliceerd, veel interessante cijfers. Zo zijn de omzetcijfers van tabak in supermarkten de afgelopen jaren alleen maar gestegen: ‘In 2018 werd de ‘magische grens’ van 2 miljard euro gepasseerd. Vorig jaar kwam daar alweer 62 miljoen bij: tabak bracht bijna 2,1 miljard in de kassa. Dat is 6,2 procent van de omzet, net zo veel als bijvoorbeeld verse groente.’ Die hele groente-afdeling brengt dus net zoveel op als die sigarettenpakjes die achter de kassa worden verkocht! Ook interessant: in de jaarlijkse Merken Top 100 van Foodmagazine staat Marlboro steevast op nummer 1. Het merk is goed voor 477 miljoen euro.

De NS heeft onlangs aangekondigd de verkoop van sigaretten op stations te gaan stoppen. En nu moeten de supermarkten en tankstations er dus ook aan geloven. Dit zijn juist de plekken die laagdrempelig zijn, waar mensen toch al veel tijd doorbrengen en waar verveling voor de tabaksverslaafde makkelijk leidt tot impulsief even snel een pakje sigaretten kopen. Geen wonder dat de overheid juist op deze plekken de verkoop van tabak wil tegengaan.

Belangenverenigingen

De verschillende belangenverenigingen zijn boos. Zo pleit Ewout Klok van de tankhouders, én voorstander van de verkoop van alcohol bij tankstations, voor preventie en bewustwording en de verantwoordelijkheid van de koper zelf: ‘Het lijkt wel een staaltje symboolpolitiek naar de buitenwereld, zo van: kijk ons eens goed bezig zijn. Maar intussen laten ze wel hardwerkende ondernemers aan hun lot over.’ De tankhouders vinden de maatregel extra oneerlijk, omdat ‘zij in een branche werken waar amper kinderen komen’, directeur René Roorda van de supermarktbrancheorganisatie heeft het over ‘onfatsoenlijk bestuur’ en de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK), vindt de plannen ondoordacht en heeft grote zorgen: ‘Mocht het straks inderdaad zo zijn dat je daar geen sigaretten meer kunt kopen, dan zullen klanten massaal naar de tabakswinkels gaan. De kans is aanwezig dat die speciaalzaken overspoeld zullen worden met veel mensen en dat niet aankunnen.’

Jan Willem Burgering van de tabakswinkels is gek genoeg ook niet blij, omdat hij bang is dat tabakshandels straks vergunningen moeten hebben waardoor ze alleen nog maar tabak mogen verkopen en niets anders. Het gevolg: ‘Straks gaat de roker in het buitenland zijn rookwaren voor een heel jaar inslaan.’

19.000 tabaksdoden per jaar

Al deze argumenten maken weinig indruk. Waarom hameren zoveel verkopers van slechte waar op voorlichting? Omdat ze weten dat die niet werkt. Anders zouden ze er wel tegen zijn. Er sterven jaarlijks 19.000 mensen in Nederland als gevolg van roken. Daar zijn harde maatregelen voor nodig. Dat dit inkomsten kost voor pomphouders en supermarkten is heel vervelend en misschien is daar compensatie mogelijk, maar dat is geen argument om zo veel mensen te laten sterven. Wie per se wil roken, gaat maar naar een speciaalzaak. Dat is pas een echt bewuste keuze. Bij de minder gemotiveerde rokers kunnen we sigaretten beter uit de buurt houden.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.