Aan een tafel in de woonkamer zat een grote groep Bulgaren. Her en der in het kleine bovenhuis lagen achttien matrassen. Op de geiser hing een briefje met een telefoonnummer dat gebeld kon worden als er weer eens kortsluiting in het appartement zou ontstaan.

Arbeidsmigranten en malafide uitzendbureaus

Dit was één van de vele huizen in Den Haag waar arbeidsmigranten illegaal worden gestald door malafide uitzendbureaus. Ze werken vaak in de kassen of bij grote distributiecentra in de buurt. Die werknemers zijn totaal afhankelijk van die uitzendbureaus, die niet alleen zorgen voor werk, maar ook voor slaapplekken en het vervoer naar de werkplek. Voor alles moet worden betaald. De huisvesting is de grote winstpakker: door zoveel mogelijk mensen samen te proppen in kleine woonruimtes en ze daar allemaal individueel flink voor te laten betalen wordt goud geld verdiend. De politie schat dat er in sommige wijken twee keer zoveel arbeidsmigranten wonen als officieel geregistreerd.

De woning met de achttien matrassen werd diezelfde avond nog gesloten door de politie. Te gevaarlijk. Als er brand zou uitbreken zouden de bewoner als ratten in de val zitten. Ik zag hoe de mannen gelaten en bijna routinematig hun schamele bezittingen bij elkaar raapten en in een tas of vuilniszak propten. Waar ze die avond zouden slapen wisten ze nog niet. De politie ook niet: ‘Dat komt altijd wel goed.’ Structureel lijken de zoektochten naar illegale woonplekken weinig zin te hebben: ‘Ze worden het ene portiek uitgezet en gaan het volgende naar binnen.’

Het lot van arbeidsmigranten kan ons niks schelen

Voor het televisieprogramma Pointer maakte ik een tweeluik over de positie van arbeidsmigranten in Nederland. De eerste is deze zondag uitgezonden, de tweede komt volgende week op tv. Al jaren wordt schande gesproken van de deplorabele situatie van deze werknemers. Twee jaar geleden was er veel aandacht voor toen Emile Roemer er een rapport over schreef.

Maar in de praktijk verandert er weinig. Nog steeds worden trucs uitgehaald om de goedkope arbeidskrachten te weinig te kunnen betalen, nog steeds gaan uitzendbureaus zowel over werk als huisvesting en nog steeds slapen heel veel arbeidsmigranten voor te veel geld met te veel mensen in ongeschikte appartementen. Waarom? Omdat het lot van die mensen ons niks kan schelen.

We kijken weg

Geregeld openen grote, bekende bedrijven nieuwe distributiecentra waar eenvoudig repetitief werk wordt gedaan, waarin we zelf geen zin hebben. Soms wordt bij de opening een lint doorgeknipt door een trotse wethouder van economische zaken of financiën: die grote vis is toch maar mooi binnengehaald!

Die bedrijven, de wethouder en de gemeenteraad weten allemaal dat het gros van het werk door arbeidsmigranten gedaan zal worden. Toch regelen ze geen fatsoenlijke woonruimte voor hen. Legale slaapplekken voor buitenlanders stuiten bij de bevolking (kiezers) alleen maar op verzet. En dus houden we de mensonterende situatie in stand en kijken we weg. Het is gemakkelijker niet te weten waar die mensen de nacht doorbrengen. Gezellig oud-Hollands gedoogbeleid.

VOC-mentaliteit

Je zou die bedrijven ook kunnen verbieden nieuwe dozen te openen zolang ze niet voor huisvesting hebben gezorgd. Maar dat doet pijn aan de portemonnee en druist in tegen de economische belangen. Volgens deskundigen zou een groot deel van onze economie instorten zonder arbeidsmigranten. Arbeidsmigranten die we uit lafheid, gemakzucht en geldlust als minderwaardige schepsels behandelen en uitbuiten. De VOC-mentaliteit bestaat nog steeds.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant