In Nederland wordt relatief meer bos gekapt dan in de Amazone, vertelde iemand mij. Of dit klopt en hoe je zoiets berekent, weet ik niet. Maar als ik het duizendmiljard keer herhaal, dan gelooft u het vast. Wat ik wel weet is dat er sinds een aantal jaren ongelooflijk veel bomen in ons land tegen de vlakte gaan. Veel meer dan er weer worden aangeplant.

Nederland ontbost

Van 2013 tot 2017 is de hoeveelheid bos in ons land met 5400 hectare afgenomen. Er zijn plannen om nog eens 1231 hectare te kappen terwijl er maar 304 hectare aan nieuw bos gepland staat. Nederland ontbost dus. Dit blijkt uit onderzoek van het televisieprogramma De Monitor, waarvoor ik werk.

De reden voor deze kap is idioot. Ecologen hebben besloten dat bos als natuur best aardig is, maar dat er veel betere natuur mogelijk is: heide en stuifzand, bijvoorbeeld. ‘Bos is qua natuurwaarden niet zo interessant’, vertelde een boswachter mij. De biodiversiteit is er lang niet zo groot als bij andere soorten natuur. En dus vinden duizenden bomen de dood om plaats te maken voor heidevelden. Heidevelden en ook stuifzand zouden zorgen voor een grote soortenrijkdom. Daarom moeten we natuur creëren en beschermen waar die bijzondere dieren (de zandhagedis!) en plantjes (de jeneverbes!) wel bij varen.

Oostvaardersplassen: ongezellige dorre vlakte

Met die gedachten zijn ook de megalomane Oostvaardersplassen gecreëerd, een ideale plek voor trekvogels om tijdens hun tocht te foerageren. Er werden grote grazers ingezet om het gras laag te houden. Het resultaat is een grote ongezellige dorre vlakte. Met die vogels vlot het ook niet erg. De ecoloog die verantwoordelijk is voor het gebied vertelde mij dat de beheerders nu ‘de natuur gaan resetten’. Opeens blijkt ook dat de ‘begrazingsdruk negatief uitwerkt op vogels die horen bij ruigte en struiken’. Zo vervelend als moeder natuur niet doet wat je wilt! Een reset zal haar leren.

Het oerlandschap, het romantische ideaal

In veel gebieden in Nederland willen de ecologen de natuur van honderd jaar geleden terug: het oerlandschap, het romantische ideaal. Een land van heide en stuifzanden. Dat is ironisch, omdat het land voor die tijd juist volstond met bomen. Die verdwenen door intensieve landbouw en verarming van de bodem. Nu is de situatie omgekeerd: de bodem is door stikstofuitstoot juist veel te rijk. Bomen willen er wel groeien, maar heide heeft het moeilijk. De aangelegde heidevelden worden overal overwoekerd door gras. Natuurbeheerders hebben er een dagtaak aan om de heide te redden en de natuur te beheersen. Zelf vinden ze dat niet erg. Het geeft bestaansrecht en is veel leuker dan bossen laten groeien. Dat is immers slechts ‘leunstoelbeheer’.

Ecologen, blijf af van bomen!

Op zich is het sympathiek een landschap te creëren waarin bepaalde – bedreigde – soorten zich thuis voelen. Alleen blijken de gewenste beestjes en plantjes vervolgens vaak helemaal niet te komen. Paddenstoelenkenner Rob Chrispijn zegt daarom in De Monitor dat ecologen in de ban zijn van ‘wensnatuur’. Moeten we daarvoor nu duizenden bomen kappen? Natuurlijk niet. Bossen zijn mooi en fijn en hebben ook hun natuurwaarde. Er leven plantjes en dieren die elders niet leven. En dan hebben we het nog niet eens over het klimaat. Om de klimaatdoelen te halen zijn bomen essentieel. Ecologen, afblijven!

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.