Het is geen fraai gezicht als de overheid bang is voor haar burgers. Nu weer die campagne ‘Iedereen doet wat’. Een naam om spontaan de kriebels van te krijgen, maar dat komt straks. Die campagne moet ons (eenvoudige burgers en consumenten) aansporen tot een duurzamer levensstijl: minder vliegen, huis isoleren, verantwoorder eten. Je kent het wel. Ook ons voedsel moet anders: meer in het seizoen eten en minder verspilling. Gek genoeg komt één van de belangrijkste en eenvoudigste gedragsveranderingen niet in de campagne voor: minder vlees eten.

‘Te politiek gevoelig’

Terwijl het inmiddels wel vaststaat dat de enorme hoeveelheden karbonades, kipfilet en boterhammenworst die we naar binnenwerken niet gezond zijn voor onszelf en zeker niet voor onze planeet. Als iedereen zijn karbonade een dagje per week zijn zou inruilen voor een vegetarische curry of een pasta met groentesaus, of desnoods dierengehakt zou vervangen door een vegetarische variant, dan zou dat enorm helpen om de klimaatverandering aan te pakken.

Het Voedingscentrum heeft minder vlees eten daarom bovenaan de lijst van maatregelen staan om het eetpatroon te verduurzamen. Het stelde voor om dit ook op te nemen in ‘Iedereen doet wat.’ Toch gebeurde dit niet, omdat, zo stond afgelopen week in deze krant te lezen, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) er niet aan wilde. Het zou ‘te politiek gevoelig zijn’ en ‘een maatregel die controverse oproept.’

Voor welke controverse en voor wie het te gevoelig ligt, vertelt het verhaal niet. Bij de kiezers die vinden dat elke dag gehaktdag een mensenrecht is? Of bij de boeren die zich toch al in een hoek gedrukt voelen en weinig enthousiasme kunnen opbrengen voor het overheidsbeleid? Zouden ze bij LNV bang zijn dat de tractors weer komen? Of is de boerenlobby bij het ministerie, ondanks het geklaag van de sector, nog springlevend?

‘Iedereen doet wat’ klinkt gezellig

Hoe dan ook: het is intens treurig dat een overheid zo bang is voor controverse, dat ze de belangrijkste aanbeveling voor gedragsverandering uit haar publieke voorlichting schrapt. Zelf zegt het ministerie dat er bewust voor is gekozen burgers te enthousiasmeren kleine stappen te zetten naar duurzaamheid. Kleine stapjes! Alsof klimaatverandering nog steeds iets van de verre toekomst en overstromingen en bosbrandende planeet niet nu al teisteren. Er moet nu iets worden gedaan, met zo groot mogelijke stappen.

Dit is ook de reden voor de eerder genoemde kriebels. ‘Iedereen doet wat’ klinkt gezellig. Allemaal een schoudertje eronder, iedereen een klein stapje en het komt goed. Wij (eenvoudige burgers en consumenten) moeten het zelf oplossen. Dat is de neoliberale truc die inmiddels op alle (ethische) thema’s wordt toegepast: doe het lekker zelf! Isoleer je huis en koop verantwoorde waar, dan komt het goed. Jij bent zelf verantwoordelijk en overheden en bedrijven blijven buiten schot. Dat is makkelijk voor bedrijven en overheden en bezorgt ons een permanent schuldgevoel, want helemaal goed doen we het natuurlijk nooit. Maar vooral is het niet effectief. Er zijn ongelooflijk veel juiste individuele keuzes nodig om verandering af te dwingen. Om dat beter en effectiever te organiseren hebben we nu juist een volksvertegenwoordiging en een regering die namens ons grote maatregelen kan nemen die werkelijk effect hebben. Maar als een oproep om minder vlees te eten al te controversieel wordt gevonden, dan is werkelijk beleid, zoals een vleestaks, nog heel ver weg.