Sociaal leenstelsel

TeunColumns & verhalen

Allereerst: hulde voor de bedenker van de term sociaal leenstelsel. Een leenstelsel op zich moge dan een wangedrocht zijn, tegen een leenstelsel dat sociaal is, kun je met goed fatsoen geen bezwaar hebben.

Sociaal is goed, dat weet iedereen. Als je je in het openbaar tegen iets sociaals moet keren, heb je al op punten verloren. Voor je het weet word je zelfs voor asociaal versleten. Vandaar de frustratie van de SP-campagnejongen die op Twitter opriep het niet langer een sociaal leenstelsel te noemen. De SP had toch zo langzamerhand het alleenrecht op alles wat sociaal was?

Cynische politiekwatchers zeggen dat je met de juiste woorden alles kunt verkopen. Het draait om de adjectieven: de ‘eerlijke’ thuiszorghervorming, de ‘goede’ belastingverhoging en natuurlijk de ‘humane’ doodstraf.

Dit soort bespiegelingen over taal, politiek en hoe je het één met het ander aan de man brengt, kunnen amusant zijn, maar ik wil het toch graag even over dat leenstelsel zelf hebben, sociaal of niet.

Studeren is moeilijk en onderwijs is duur. En hoe langer studenten op de universiteiten blijven rondlopen, hoe duurder het wordt. Om te bezuinigen – anderen noemen het ombuigen – krijgen studenten voortaan geen beurs meer, maar een lening. Dat is handig, want het kost de staat minder geld en het stimuleert studenten de juiste studie te kiezen en snel af te studeren. Hoe meer tijd je vermorst, hoe meer geld je moet terugbetalen. Prima. De terugbetaalcondities (klinkt Haags, vindt u niet?) zijn redelijk gunstig. Dat zal wel de reden zijn dat het het predicaat ‘sociaal’ heeft gekregen.

Toch maakt dit stelsel het makkelijker voor kinderen van rijke ouders om te studeren, dan voor kinderen van arme. Bij die eersten trekken de ouders toch wel de portemonnee als het moet, de laatsten zullen eerder opzien tegen een toekomst van jaren afbetalen. Dat is dan weer minder sociaal.

Op universiteiten lopen veel gemotiveerde, maar ook veel minder gemotiveerde studenten rond. Sowieso veel te veel studenten. Een groot deel van hen wordt opgeleid tot werkloze. Dat is jammer voor hen en jammer voor de samenleving.

Daarom zou het nuttig zijn minder mensen te laten studeren en de universiteiten kleiner te maken en te proberen vooral de gemotiveerden en de getalenteerden toe te laten. Dat is goed voor hen en goed voor de samenleving.

We zouden voortaan moeten gaan bepalen wie wel naar de universiteit mag en wie niet. Wie hoge cijfers heeft gehaald op de middelbare school, krijgt meer kans op een plekje dan iemand met alleen maar zes-minnen. Daarnaast is er dan nog de mogelijkheid tot toelatingsexamens en intakegesprekken. Zo pik je de juiste jongens en meisjes er uit.

Oneerlijk? Het is socialer om de slimste en meest gemotiveerde student te laten studeren, dan de rijkste.

Deel dit verhaal