Als consument van de NPO verwacht ik meer van de politieke duiders. De publieke omroep heeft een publieke taak, die verder gaat dan scoren en goede kijkcijfers. Onderzoeken en informeren, grondige journalistiek, horen tot de kerntaken. Helaas is ook Hilversum al enige tijd bevangen door het waanidee dat kijkcijfers en kwaliteit hetzelfde zijn: hoe meer kijkers, hoe beter het programma kennelijk is. Als je zo denkt, is het logisch dat je alles doet en laat voor die goeie scores.

Saai scoort niet

Laten: je verdiepen in partijprogramma’s en de ideologie van partijprogramma’s en nieuwsgierig de waarheid boven tafel proberen te krijgen. Dat is saai, en saai scoort niet.

Tekenend voor deze houding is een gesprekje dat Jort Kelder bij de nationale publieke talkshow Op1 had met Jesse Klaver. Kelder verweet GroenLinks-PvdA draconische belastingplannen. Klaver legde uit waarom dit volgens hem niet klopte. De andere presentator Welmoed Sijtsma onderbrak hem. Het verhaal was te ingewikkeld. Klaver antwoordde verbouwereerd dat belastingen nu eenmaal ingewikkeld zijn en dat hij het recht had zich tegen aantijgingen te verweren.

Toen Mona Keijzer (BBB) vervolgens ook begon te roepen dat de kiezer hieraan geen touw kon vastknopen, was het punt weg. We gingen weer door. Hou het leuk! Informatiedichtheid nul.

Alsof politiek een spel is

Doen: vermaak en spanning creëren en de politiek als wedstrijd zien. Wie doet het goed en wie doet het slecht? Wie heeft knappe trucs en wie is de sukkel die niet aan de verwachtingen voldoet?

De peilingen waren een lekker hulpmiddel voor deze benadering. Elke dag kwamen nieuwe koersen binnen die lieten zien wie er hot was en wie not. De duiders gingen er volledig in mee. Vrijwel elke analyse koppelde knap of zwak optreden aan goede of slechte peilingen. Alsof politiek een spel is zonder maatschappelijke betekenis.

Lachend hadden ze het over Geert Milders

En dus waren de duiders op verkiezingsavond gezellig aan het keuvelen over de ‘enorm verrassende uitslag’. Ze lachten wat af en leken het allemaal reuze spannend te vinden. Voor hen was Wilders een gewone kandidaat die vooral slim en goed campagne had gevoerd. Lachend hadden ze het over Geert Milders. Jongens, wat een grap! De nihilistische leegte.

Dat het verkiezingsprogramma nog steeds dezelfde rabiate taal en maatregelen kent als we van de PVV gewend zijn, doet er kennelijk niet toe. Want Geert, die premier wil zijn van alle Nederlanders (hoe dan?, lees het programma!), had deze plannen in de ijskast gezet. Sinds wanneer accepteren en geloven journalisten dat politici hun programma als niet relevant (erewoord!) verklaren? In plaats van hem daar scherp over te bevragen, vinden ze het vooral slim en knap.

De rabiate plannen van ‘Geert Milders’

Uiteraard kwamen op de uitslagenavond de rabiate plannen van Wilders niet ter sprake. Evenmin dat grote delen van de Nederlanders zich door deze uitslag onveilig voelen. Laat staan dat iemand Wilders extreem-rechts durfde te noemen, wat in vooraanstaande buitenlandse media wel op grote schaal gebeurde.

Plooiden de Haagse verslaggevers zich al naar de nieuwe werkelijkheid of hadden ze gewoon geen benul van de gure tijd die was aangebroken? Wisten ze dat Wilders over hun eigen beroepsgroep eerder had getwitterd dat ‘journalisten – uitzonderingen daargelaten – tuig van de richel’ zijn? En dat de PVV de financiering van de Publieke Omroep volledig wil stopzetten? Hun lach op het feest van de democratie zou weleens hun laatste kunnen zijn.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant