Jan Terlouw is niet de enige die zijn touwtje uit de brievenbus zou willen laten hangen. Er zijn er meer die snakken naar een verleden dat nooit heeft bestaan, toen geluk nog heel gewoon was. Ik groeide op in Amsterdam ten tijde van krakersrellen, straatdealers en heroïnehoeren. Er zijn mensen die met een door nostalgie vertroebeld brein terugverlangen naar die tijd, maar ik zeg u: zo leuk was het niet. Amsterdam was smerig en griezelig, met waterkanonnen en tanks op straat.

In de supermarkt denken ze dat vroeger alles beter was. Bij Hoogvliet hebben ze Bourgondisch brood ‘met de smaak van vroeger’, Knäckebröd heeft een reeks toastjes van ‘granen van toen’ en Holland Food heeft ’toefverse’ (echt!) slagroom uit de spuitbus, ‘met de smaak van toen’. Venco brengt zijn drop aan de man met de vraag: ‘Ook zo’n zin in de smaak van vroeger?’ Listig: inspelen op het verlangen naar een zorgeloos verleden, maar niet zeggen wélk verleden. Zit je altijd goed.

Ik bel Hoogvliet:

Dat Bourgondisch brood heeft de smaak van welk vroeger?
‘Het moet smaken als brood van voordat het fabrieksbrood zijn intrede deed.’

Is dit bourgondische brood geen fabrieksbrood?
‘Het komt uit onze centrale bakkerij.’

Is er verschil tussen een centrale bakkerij en een broodfabriek?
‘Eigenlijk niet. Dat is hetzelfde.’

Vroeger dan vroeger is oer. Oer is overal en alles is oer: je hebt oervlees, oereieren, oerkaas, oervoer voor dieren, oerfruit, oerbrood. oerchips, oerfriet en Brand Up-pils met oersmaak.

Wat is oer? Ik bel met Aviko:

Wat is oerfriet?
‘We wilden een frietje maken zoals ze dat vroeger ook deden.’

In de oertijd?
‘Nee, niet in de oertijd…dat kan natuurlijk niet.’

Dat is mijn associatie met oer.
‘We moesten het een naam geven en we kunnen het moeilijk oude friet noemen. Dat klinkt alsof het over datum is. Wij gebruiken een mechanisch mes voor oerfriet.’

Een mechanisch mes is typisch oer?
‘Nee, dat is niet typisch oer, maar oer is hoe het ooit is begonnen.’

Hebben jullie onderzocht hoe friet vroeger werd gemaakt?
‘Nou Aviko bestaat al lang. Vroeger sneden we in onze fabriek met een mechanisch mes en nu weer.’

Dus oer betekent: zoals jullie het zelf ooit deden?
‘Ja.’

Zo oer is oerfriet dus ook weer niet?
‘Wij snijden niet met de hand, nee.’

En de oersmaak van bier, wat is dat? Ik bel Brand.

‘Heineken consumentenservice.’

U bent van Brand?
‘Ja.’

Brand Up heeft een oersmaak?
‘Inderdaad. Dit is het oudste bier van Brand, afkomstig van het oorspronkelijke pilsrecept uit 1842. Er wordt gebrouwen met hop uit Tsjechië. Dat veroorzaakt die oersmaak.’

Wat is oersmaak?
‘Dit bier heeft een krachtige hopsensatie met een lange frisse nasmaak door je hele mond.’

Een krachtige hopsensatie is typisch oer?
‘Ehm…ja.’

Dit recept is uit 1842. De oude Egyptenaren dronken al bier.
‘Klopt. Vergeleken daarmee is Brand Up niet oud, maar voor Brand zelf is het wel oud.’

Het is dus niet echt oer, maar oer voor Brand?
‘Precies.’

Oud is oud als je het oud noemt. Zelfs al is het nagelnieuw. Typisch gevalletje ‘Invention of tradition’, om met de historicus Eric Hobsbawm te spreken. Hij zou niet raar opkijken van de muesli van Kellog’s met de tekst ‘New! Ancient legends.’

Afbeelding: M. H. via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.