Waarom koopt een mens sojamelk? Niet voor de smaak in ieder geval, want het is een behoorlijk vies goedje, hoewel je het met een fijne Engelse term ook een acquired taste kunt noemen: als je flink je best doet, kun je eraan wennen. De meeste sojamelkdrinkers kiezen ervoor om wat het niet is: melk van een koe. Of van een geit, een paard of een ezelin. De keuze voor sojamelk is een typisch negatieve: als het maar niet van een dier komt. Het is een veganistendrank bij uitstek, die ook populair is bij slachtoffers van (al dan niet ingebeelde) lactoseintolerantie en hippe gezondheidsmeisjes die hun mond elke ochtend spoelen met een hap zuivere rivierklei en verder ook niet echt weten wat nu wel en niet gezond is. Er is werkelijk niemand die denkt dat sojamelk van een dier komt.

Toch oordeelde het Europees Hof van Justitie onlangs dat sojamelk geen sojamelk meer mag heten en tofuboter geen tofuboter. Producten met een zuivelachtige naam zoals melk, boter, kaas, crème en yoghurt, mogen voortaan alleen nog maar zo heten als ze een dierlijke oorsprong hebben. Het hof vreest dat het gebruik van zuivelnamen voor vegetarische producten voor ‘verwarringsgevaar’ onder consumenten leidt. Dat er op de verpakking van dit soort producten nu juist heel duidelijk staat dat er voor de bereiding geen koeien maar sojabonen zijn gemolken, is daarvoor kennelijk niet van belang. Dat de mensen die dit sojamelk kopen meestal juist heel bewuste consumenten zijn, ook niet.

Na deze Pyrrusoverwinning trokken zuivelfabrikanten dansend door de straten. Zullen ze werkelijk denken dat al deze verwarde personen nu weer koemelk gaan drinken en geitenkaas gaan eten? Is het verwarringsgevaar door deze uitspraak nu geweken?

Integendeel. Op de regel dat zuivelproducten een dierlijke oorsprong moeten hebben, bestaat binnen Europa namelijk een hele lijst met uitzonderingen: voedsel waaraan nooit een dier te pas is gekomen, maar dat toch een zuivelnaam mag hebben. Per land is vastgesteld welke uitzonderingen er zijn toegestaan. Voor Nederland is dat bijvoorbeeld pindakaas, omdat iedereen weet dat pindakaas niets met kaas te maken heeft. Dan kan die naam dus geen kwaad. Er staat geen enkel sojaproduct op die lijst.

Het is een fascinerende lijst: zo is in Frankrijk de lait d’amande toegestaan, in Italië de latte di mandorla en in Spanje de leche de almendras, maar in Nederland de amandelmelk niet. Kennelijk weet iemand dat men in mediterrane landen op de hoogte is van de strikt plantaardige oorsprong van de amandelmelk, maar bij ons niet. Wie heeft dit bepaald? En hoe is dit onderzocht?

Hoe groot het verwarringsgevaar inmiddels is, bleek wel op de de Europese top die laatst werd gehouden. Aan regeringsleiders en staatshoofden werd, zo schrijft De Morgen, ijs van amandelmelk geserveerd. Oei! Waren de leiders nu in overtreding? Dat hangt er dus maar van af. Als het toetje in het Frans op de kaart stond als glace au lait d’ amandes, dan gaat iedereen vrijuit. Maar als de naam van het dessert op de menukaarten van de Nederlandse gasten is vertaald en het versmade woord ‘amandelmelk’ is gebruikt, dan zwaait er wat.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.