Het moet maar eens uit zijn met dat gereis met die treinen. Voor dagjesmensen die in de middag een sprintertje pakken en ’s avonds laat weer naar huis gaan, kan er misschien nog wel een oogje dichtgeknepen worden, maar voor die types die denken de trein te kunnen gebruiken om ermee naar hun studie of werk te gaan, raakt het geduld op.

Dergelijke lui zeggen altijd dat ze op tijd op hun bestemming moeten zijn. En dat ze daarom – allemaal tegelijk – in de spits moeten rijden. Zonder blikken of blozen komen ze nu nog steeds aanzetten met belegen smoesjes als ‘mijn baas wil dat ik om negen uur begin’ of ‘mijn college begint nu eenmaal zo vroeg’.

Afstootpassagiers

Niets helpt ertegen. De NS zet al geruime tijd zogenaamde afstootpassagiers in. Dat zijn nepreizigers die andere forenzen het plezier in de treinreis moeten ontnemen door onhandig te zwaaien met vouwfietsen, tassen op lege stoelen te leggen, zo breeduit te zitten dat er én weinig ruimte overblijft en een onaangename blik in het kruis wordt geboden, luid te telefoneren (ook in de stiltecoupé) en nare etensgeuren te verspreiden van in biologisch afbreekbaar bakjes meegenomen quinoasalades dan wel hamburgers en friet van de smerige Smullers.

Ook het laten rondslingeren van de verpakkingen van de smerige Smullers-snacks en een paar welgeplaatste likjes mayo of ketchup op de banken weerhoudt het spitstuig er niet van om op het drukste moment van de dag de trein te pakken. Zelfs de hindervuilnisbak – zo geplaatst dat passagiers bij het raam echt nergens meer hun knieën kwijt kunnen – zorgt niet voor het gewenste effect. De mensen blijven maar voor de trein kiezen. Ook in de spits.

De auto heeft alleen maar voordelen

Bij de NS snappen ze er niks van: in de auto zit je lekker in je eigen wereldje, met je eigen podcast of radiozender aan, je hebt altijd een plekje en geen last van andere mensen die in je zij porren of stinken. Wie doet je wat? En het grootste voordeel: met de auto ga je van deur tot deur. Je kunt gaan wanneer je wilt, je hoeft niet over te stappen en je wordt niet nat tijdens je fietstocht naar het station. De auto heeft alleen maar voordelen.

Waarom moeten al die reizigers dan toch zo nodig voor de trein kiezen? ‘Geen rijbewijs’, zeggen sommigen. Die houd je altijd. ‘Milieu’, zeggen anderen. De NS wordt er soms moedeloos van. Tuurlijk is het klimaatprobleem belangrijk, maar waarom moeten de Spoorwegen daar nu voor opdraaien?

Duurder treinkaartje in de spits

Daarom wil de NS nu naar het laatste redmiddel grijpen. De prijzen van treinkaartjes in de spits verhogen. Dát zal de mensen de auto injagen! Maar als dat lukt, wat dan? Dan worden de files langer. Heel veel mensen werken of studeren nu eenmaal op plekken met een negen-tot-vijfmentaliteit. Daar moeten we vanaf. Sta meer thuiswerken toe, geef (een deel van de) colleges via internet, en praat met werkgevers en onderwijsinstellingen over de werktijden.

In Arnhem hebben ze dat gedaan. Daar is de ochtendspits in de trein al aanzienlijk rustiger door collegetijden een kwartiertje te verzetten. We moeten af van dat ouderwetse (spits-)geforens, maar treinreizigers straffen die geen andere optie hebben, is oneerlijk en onzinnig.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.