In de podcast Teun en Gijs vertellen alles, die ik samen met Gijs Groenteman maak, vertelde de moeder van Gijs, Hanneke, dat zij zich had aangesloten bij Extinction Rebellion. Kort voor de opname van de podcast was Hanneke naar een avond van de actiegroep geweest, waarvoor allemaal leuke BN’ers ‘uit het adresboek van Carice van Houten’ waren uitgenodigd. Een zachtpratende milieufilosoof had een overtuigende powerpointpresentatie gehouden, die bij Hanneke een grote onrust over het klimaat veroorzaakte. Ze gaat nu een training in actievoeren volgen en zal, op haar 83ste, mee gaan doen aan de volgende bezetting van de A12.

Ongemak

Fantastisch, natuurlijk. Actiebereidheid op die leeftijd is misschien wel de hoogste vorm van levenslust. Niet alleen voor het eigen leven, maar ook voor dat van kinderen, kleinkinderen en een nageslacht dat je nooit zult kennen. Het leven op aarde.

Tegelijkertijd voel ik ongemak bij al die BN’ers uit adresboeken van andere BN’ers die zich opeens aansluiten bij deze klimaatbeweging. Hoe oprecht is hun engagement? Waren ze altijd al met milieu- en klimaatzaken bezig of duiken ze op een trend omdat het nu eenmaal een trend is? In onze podcast lieten Gijs en ik ons er enigszins laatdunkend over uit: ‘Het is opeens heel hip en dat is irritant. Bij iets horen wat modieus is, is heel onaantrekkelijk.’

Een moreel verheven columnist

Dat is natuurlijk ook zo. Maar misschien maak ik me er te makkelijk van af door me op deze manier van deze beweging af te wenden. Doet het ertoe als sommige mensen misschien niet 100 procent de juiste motieven hebben om zich bij deze actiegroep aan te sluiten? Bestaan die überhaupt? Wie ben ik om daarover te oordelen? Een moreel verheven columnist aan de zijlijn, die zowel ijdele film- en tv-mensen als massa’s wantrouwt? Die ziet hoe onze planeet naar de knoppen gaat, maar in ieder geval niet met een mode meedoet? Zij doen tenminste iets.

Het goede en het slechte aan BN’ers is dat ze aandacht opeisen. Misschien dat een fan van Carice of Hanneke zich door hun inzet ook gaat drukmaken over het klimaat. Maar het werkt ook averechts: wie zich zo voor een verheven zaak inzet, komt zelf snel onder een vergrootglas. Voldoet hij of zij zelf wel aan de normen? Jennifer Hoffman, actrice en presentator van 3 op reis, overweegt zich aan te sluiten bij Extinction Rebellion, maar wil blijven vliegen ‘omdat reizen bij het leven hoort’.

Extinction Rebellion is goed bezig

Dat wringt natuurlijk. Maar het is ook eerlijk. Als iedereen zuiver op de graat moet zijn om een morele positie in te nemen, dan houden we niemand meer over. We moeten af van het neoliberale frame dat individuele keuzen de noodzakelijke verandering gaan brengen. Extinction Rebellion verlangt grote maatschappelijke en politieke veranderingen: beleid dat ervoor zorgt dat er minder CO₂ wordt uitgestoten, dat er minder wordt gevlogen, dat er minder vlees wordt gegeten en dat er minder fossiele brandstoffen worden gebruikt. Hoe dan ook: minder. Minder consumptie.

Overheden en bedrijven moeten het voortouw nemen. Ook de NPO hoort daar overigens bij. Zo’n reisprogramma met beperkt maatschappelijk belang als 3 op reis mag wat mij betreft meteen worden geschrapt.

Extinction Rebellion is goed bezig. In geval van irritatie raad ik u aan om door de BN’ers heen te kijken en de goede zaak te zien.

Afbeelding: NoName_13 via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant