Een paar weken geleden was ik voor het televisieprogramma Pointer in Zweden. Ik bezocht er een school waar de kinderen elke middag een gezonde, warme lunch kregen aangeboden. Daar was overigens weinig bijzonders aan, want dit gebeurt op alle Zweedse scholen. In de lunchpauze kunnen de leerlingen zelf hun maaltijden opscheppen en daarnaast kiezen uit salades en fruit.

Zweedse schoollunch voor iedereen

Ook kregen de scholieren iedere week kookles. Daarin leren ze niet alleen eieren koken en brood bakken, maar ook hoe ze met geld om moeten gaan (maak een maaltijd met een bepaald budget) en wat de impact is van verschillende soorten voedsel op de gezondheid. Kennis die voor iedereen in een later leven uitermate nuttig is, misschien wel meer dan andere dingen die op de basisschool worden onderwezen.

De Zweden zijn al sinds de jaren veertig van de vorige eeuw met gezonde voeding op school bezig. Aanvankelijk bedienden ze vooral arme kinderen, maar sinds de jaren zeventig biedt elke school een lunch aan voor alle leerlingen. De samenstelling daarvan gebeurt volgens strikte richtlijnen van het Zweedse voedingscentrum, dat zich baseert op de laatste wetenschappelijke inzichten.

Uit onderzoek blijkt dat dit uitermate goede gevolgen heeft voor de schoolprestaties, de gezondheid en de latere carrière van de leerlingen. Een onderzoeker die ik sprak, zei dat elke Zweedse kroon die de overheid in dit programma steekt er uiteindelijk vier oplevert. Zou dat de betutteling-roepende neo-liberalen ervan kunnen overtuigen ook zoiets in Nederland in te voeren?

Broodtrommels vol treurig voer

In Nederland is het bar slecht geregeld. Er is namelijk niets geregeld. Onze kinderen moeten het doen met een broodtrommel. En die trommel is lang niet altijd gevuld met de gezondste dingen. Veel (witte) boterhammen met kaas, pindakaas, hagelslag en chocopasta, daarbij vaak koeken en andere snacks. Veel ouders doen er nog een stukje fruit bij, maar vaak gebeurt dat ook niet.

Onderwijzers zien veel treurig voer in de trommeltjes. Soms zelfs fastfood. Hoogopgeleide ouders denken dat ze hun kinderen goed te eten geven, maar ook dat valt vaak vies tegen. Die meegebrachte lunches moeten in een kwartiertje, soms met de tv in het klaslokaal aan, naar binnen worden geschrokt. Als vee dat even moet worden gevoerd.

Toetjes

Toen ik de Nederlandse boterhammen aan de Zweedse kinderen liet proeven, slaakten ze eerst een kreet van verrukking ‘Dit is lekker!’, maar al snel overheerste de verbazing: ‘Hoe kan het dat ze dit iedere dag eten? Dit zijn toetjes.’ Daarna ontstond een gesprek met de 12-jarigen over gezondheid, voedzaamheid en de weerslag die al die snelle suikers moesten hebben op het concentratieniveau in de klas: ‘Krijgen die Nederlandse leerlingen geen enorme dip nadat ze dit hebben gegeten?’

Ik was verbaasd over de kennis van deze jonge scholieren. Het voedingsonderwijs had zijn vruchten afgeworpen.

Gezonde schoollunch

In Nederland gaan we nu eenmalig 100 miljoen euro uitgeven om kinderen die met een lege maag in de schoolbanken zitten, eten te geven. Goed dat het gebeurt en uitermate triest dat het nodig is. Maar laten we meteen een stapje verder gaan. Geef elk kind een warme, gezonde lunch. Geef ze minstens een half uur om dat lekker rustig met elkaar op te eten. Zorg dat de overheid dit regelt, zodat de schoolleiding er niet nóg een taak bijkrijgt. Zo krijgen we blijere en gezondere leerlingen en leerkrachten.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant