Via deze weg wil ik u complimenteren met de manier waarop u de problemen in Groningen heeft aangepakt. Jarenlang voelden de bewoners in het aardgasgebied zich genegeerd. Door aardbevingen sloegen er scheuren in hun muren en verzakten hun huizen en niemand in het westen leek zich erom te bekommeren. Ook politiek Den Haag leek zich weinig aan Groningen gelegen te laten liggen. Groningen is ver weg hè. En dat gas is voor ons allemaal verdomde belangrijk.

Pr-missie geslaagd

En toen kwam u. De koene ridder die in één klap een einde maakte aan alle ellende. U beloofde de problemen van de Groningers snel op te lossen en de schade ruimhartig te compenseren. Chapeau! Chapeau vooral, omdat zoveel mensen u geloofden. En nog geloven. Een paar weken geleden ging ik voor televisieprogramma De Monitor weer eens kijken hoe het er in Groningen met de schadeafhandeling voorstond. Toen ik hierover vertelde, kreeg ik verbaasde reacties: ‘Huh, die problemen daar zijn nu toch opgelost?’, was zo een beetje de algemene teneur. Of dit nu westerse arrogantie of westerse onwetendheid is, weet ik niet, maar één ding kan ik u wel zeggen, waarde minister: pr-missie geslaagd.

Wettelijk bewijsvermoeden

U weet net zo goed als ik dat de problemen van de Groningers nog lang niet zijn opgelost. Dat het grootste schandaal van Nederland nog altijd voortduurt en dat van het snel en ruimhartig afhandelen van de schade geen sprake is. Groningers wachten dikwijls jaren op compensatie. Bij schade-instantie TCMG liggen nog zestienduizend meldingen te wachten tot ze worden behandeld en bij de NAM nog honderden.

Je zou denken dat het sneller kan. Zeker sinds in januari 2017 het wettelijk bewijsvermoeden is ingevoerd. Dat is een soort omgekeerde bewijslast, waarbij er in het aardbevingsgebied vanuit wordt gegaan dat elke schade aan huizen afkomstig is van aardbevingen, tenzij de NAM kan aantonen dat de schade duidelijk een andere oorzaak heeft: heiwerkzaamheden bij de buren bijvoorbeeld.

De mensen worden er moedeloos van

Klinkt goed voor de bewoners, maar toch trekt de NAM minder vaak en minder snel de portemonnee dan je zou denken. Het wettelijk bewijsvermoeden lijkt een reden om de boel flink te traineren. Bij elk scheurtje wordt in twijfel getrokken of dat wel door aardbevingen komt en er worden tal van andere mogelijke oorzaken aangedragen. Ik ben bij een gezin geweest dat in de afgelopen jaren zo’n zestig experts over de vloer heeft gehad om naar de scheuren te kijken. Het duurt maar en het duurt maar en de mensen worden er moedeloos van.

We hebben jarenlang van de Groningers geprofiteerd

Het moet anders. De Turkse aardbevingsdeskundige Ishan Bal doet al negentien jaar onderzoek naar aardbevingen over de hele wereld en heeft meer verstand van zaken dan onze eigen deskundigen. Wij zijn een land van waterdeskundigen, niet van aardbevingsexperts. Bal maakt gehakt van de Nederlandse aanpak. Hij zegt dat het onmogelijk om aan een scheurtje in de muur te zien of het door aardbevingen is veroorzaakt of niet. Zijn voorstel is radicaal: in plaats van elke scheur aan een langdurig onderzoek te onderwerpen, moeten we iedereen in het gebied compenseren. Al is het maar voor de enorme stress waarin ze al die jaren hebben geleefd.

Geachte minister, we hebben jarenlang van de Groningers geprofiteerd. Trek nu de portemonnee, dat verdienen ze.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.