Enkele weken geleden schreef ik over de Greenwashingcampagne van Shell, dat zich met gelikte advertenties groen wil voordoen. Ik zag pas later dat die groenpoetsreclames ook in deze krant waren verschenen. Nu wil ik niet keer op keer over hetzelfde bedrijf schrijven, maar als ze om de haverklap in de fout gaan, maken ze het me erg moeilijk. Zeker als ze het zo vaak en zo smerig doen als Shell.

In Rusland

De afgelopen week kwam RTL nieuws met een onthulling die zo onthutsend is dat ik toch maar weer over dit cynische en verwoestende olieconcern schrijf. Wat blijkt? Shell doet nog steeds zaken met Rusland! Op de website van RTL lees ik dat het bedrijf zelf het probleem niet ziet. Het had immers alleen beloofd zich helemaal ‘uit alle Russische olie en gas terug te trekken in lijn met overheidsregels’. Oftewel: alles wat niet expliciet is verboden, is toegestaan.

Citroentjesfris allemaal. Shell verdient flink aan deze dubieuze morele positie en ook het Russische regime profiteert ervan: ‘Shells zakenpartner Rosneft meldt zelfs trots op zijn website dat het de grootste belastingbetaler in Rusland is. Het bedrijf zelf is niet gesanctioneerd door de EU, maar CEO Igor Setsjin is dat wel. Volgens de EU is Setsjin een van Vladimir Poetins belangrijkste adviseurs.’

Moreel kompas

Het hoeft niemand te verbazen dat Shell zo’n slecht afgesteld moreel kompas heeft. Dat is altijd zo geweest. In de jaren tachtig werd er flink druk uitgeoefend op bedrijven om te vertrekken uit Zuid-Afrika met zijn apartheidsregime. Shell bleef gewoon zitten. De oproepen tot boycot van het olieconcern werden steeds heviger. Legendarisch werd de sticker met verwijzing naar de ‘Shell helpt’-slogan uit die tijd: onder een afbeelding van de gele schelp waar bloed uitdroop, stond de tekst: ‘Shell helpt apartheid in Zuid-Afrika.’ In de kringen waarin ik opgroeide was die overal te zien.

Ook in Nigeria speelt Shell al jaren een kwalijke rol. Sinds eind jaren vijftig pompt Shell olie op in de Nigerdelta met verwoestende gevolgen. Lekkages van oude, kapotte pijpleidingen zorgden voor een van de grootste milieuvervuilingen ter wereld, veroorzaakten armoede en ziektes, dwarsboomden de visserij en maakten een groot deel van de regio onleefbaar. Toen de bevolking in opstand kwam, werden negen activisten opgehangen door het militair regime. Shell werd in 2021 aansprakelijk gesteld voor de schade door de lekkages en veroordeeld tot compensatie.

Shell vindt protestbewegingen maar lastig en probeert die met behulp van dure advocaten monddood te maken. Zo eist het bedrijf van Greenpeace een duizelingwekkende schadevergoeding van 2,1 miljoen dollar omdat actievoerders een olieplatform in zee hadden bezet. Shell wil Greenpeace wereldwijd verbieden te protesteren op Shell-infrastructuur in zee en in havens. Gebeurt dit toch, dan kunnen de claims oplopen tot maar liefst 8.6 miljoen dollar. De astronomische bedragen lijken vooral bedoeld om de lastige milieubeweging uit te schakelen.

Boycot Shell

Miljoenen liters fossiele brandstof oppompen, je verhaal groenwassen, foute, oorlogszuchtige regimes steunen en activisten monddood maken; ik zou er niet graag reclame voor maken. Misschien moeten we er in de geest van de jaren tachtig een boycotje tegenaan gooien?

Afbeelding: Aandeelhoudersvergadering Koninklijke Nederlandse Shell, demonstratie voor congresgebouw door mensen die een olieboycot tegen Zuid Afrika willen, 19 mei 1982. Foto: Marcel Antonisse, Nationaal Archief/ Anefo

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant