Dat was vorige week wel even een VAR-momentje voor Boyan Slat. Dat je al staat te juichen omdat je net hebt gescoord en dat de scheidsrechter opeens besluit eens beter naar de beelden te kijken en de goal afkeurt. Te vroeg gejuicht.

Voortaan maar eerst zien, dan geloven. Zo – maar dan met de toekomst van onze planeet als inzet – voelde het heuglijke nieuws dat Slat, de dappere jongeman die de oceanen wil opruimen, eindelijk succes had met zijn zuigarm.

Plastic soep uit de oceanen halen

In 2013 presenteerde een piepjonge Boyan – een tiener nog – zijn ideeën om de plastic soep uit de oceanen te halen op een Ted Talk in Delft. Zoals hij daar sprak, in perfect Engels, charismatisch, slim, wekte hij de indruk dat het probleem snel zou kunnen worden opgelost.

Volgens hem niet in duizenden jaren, maar in slechts vijf jaar. Levende organismen zouden onder de stangen van zijn schoonmaakinstallaties door zwemmen en de bijvangst zou met 99,98 procent worden gereduceerd.

Fijn, zo’n jongeman die geëngageerd was én aan de slag wilde. Het filmpje ging viraal, Slat werd beroemd, gelauwerd door de Verenigde Naties en een graag geziene gast bij De Wereld Draait Door. Hij zamelde zijn eerste miljoenen in om zijn schoonmaakmachine te bouwen. Iedereen die ooit beelden van het plastic in de oceanen had gezien, wilde dat hij slaagde.

The Ocean Cleanup: dieren verstrikt

Vorig jaar zat hij weer bij DWDD. Het liep allemaal nog niet zo lekker met de The Ocean Cleanup. Het apparaat dat het plastic naar binnen zoog, spuugde het er aan de achterkant ook weer uit. Ook was er een onderdeel afgebroken. Wij, fans van Boyan, vroegen ons af of al die mooie, eindeloos doorgerekende ideeën in de ruige praktijk van oceanen wel echt zouden werken.

Vorige week kwam daarop eindelijk het antwoord: de installatie van Slat werkte! De polonaise kon beginnen. Hier op onze eigen krant werd deze geleid door de normaal zo kritische en scherpe Sheila Sitalsing: ‘Omdat een mens hoop en optimisme nodig heeft om de dag door te komen.’ Begrijpelijk.

En toen kwam de VAR. Mariene biologen van over de hele wereld reageerden helemaal niet enthousiast op de foto waarop Slat het succes van zijn schoonmaakinstallatie aantoonde. Eerder geschokt. Zij zagen honderden dieren gevangenzitten tussen het plastic en maken zich zorgen over de mogelijke populatie- en ecosysteemeffecten.

The Ocean Cleanup erkent het probleem en is hier ‘niet blij mee’. Hopelijk komt het goed.

Minder plastic verpakkingen = minder plastic soep

Laten we niet al onze hoop op Slat vestigen. De rommel opruimen is goed, maar we moeten ook zorgen dat er minder rotzooi bijkomt.

Wijzelf door minder verpakkingen te gebruiken: liever los fruit dan uit een bakje of zakje, liever herbruikbare zakjes dan die van plastic voor eenmalig gebruik, liever kraanwater dan flessenwater. Ook de politiek en industrie kunnen meer doen. Statiegeld invoeren op plastic flesjes bijvoorbeeld. Juist die worden vaak achteloos in de natuur geslingerd.

Let ook op de verpakkingen zelf. Neem zwarte vleesschaaltjes, mandarijnennetjes, broodzakken die deels uit papier en deels uit plastic bestaan en bakjes van verschillende lagen van verschillende soorten plastic: recyclebedrijven kunnen er niks mee. Ze betalen vaak geld om ervan af te komen. Juist deze minderwaardige plastic restproducten kunnen uiteindelijk op de grote vuilnishopen in Azië terechtkomen.

Maak alsjeblieft de oceaan schoon, maar zorg ook dat we minder afval produceren.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.