Dat coronavirus is natuurlijk ontzettend rottig, megabesmettelijk en het zou mij een lief ding waard zijn als we het de wereld uit kregen. Geen handen geven, wel handjes wassen en afstand bewaren dus. Als we ons daaraan houden kunnen we misschien ooit weer een normaal gezellig leven leiden. Maar één ding snap ik niet: waarom wordt corona zoveel belangrijker gevonden dan andere ziektes?

Angst om zorg te vragen

Een paar weken geleden bracht de NOS het nieuws dat er in coronatijden meer beenamputaties plaatsvonden dan normaal. Neem het Amphia Ziekenhuis in Breda. In andere jaren leidden bepaalde voetklachten in 15 procent van de gevallen tot beenamputaties, nu was dat 42 procent. Het gaat om patiënten die te lang hadden gewacht om met een wondje aan de voet naar het het ziekenhuis te gaan. Een arts van het ziekenhuis: ‘Een van de belangrijkste redenen is de angst die gecreëerd is om zorg te vragen.’ Ze vertelt dat patiënten niet naar de huisarts durfden, of alleen een telefonisch consult konden krijgen: ‘Maar deze patiënten moet je echt zien om te bepalen hoe ernstig de wond is.’

Dit bevestigt wat ik elders hoorde. Een vriendin van mij heeft maanden met een hernia rondgelopen omdat ze telefonisch verkeerd was gediagnosticeerd en niet langs mocht komen bij de huisarts. Ook sprak ik een neuroloog die normaal gesproken heel veel beroertes behandelt. Opeens bleven mensen met een beroerte weg. Waarschijnlijk omdat ze niet meer naar het ziekenhuis durfde te komen. Of niet werden doorverwezen. Hoe kan dat?

En dus ook kanker. Vorige week werd bekend dat er in het voorjaar vijfduizend kankerdiagnoses minder zijn gesteld dan in de afgelopen tien jaar. Vijfduizend! Dat is schokkend. We weten allemaal dat een vroege diagnose van kanker het verschil kan betekenen tussen leven of dood. Of tussen een vervelende behandeling en een heel erg nare, zware behandeling.

Dood aan de angst voor corona

Een huisarts vertelde mij dat ze op het hoogtepunt van de coronacrisis duimen heeft zitten draaien. Patiënten mochten niet langskomen op de praktijk, of werden in ieder geval ernstig ontmoedigd, en kregen een consult op afstand. Sinds het begin van de corona-uitbraak in Nederland zijn ruim 800.000 (!) minder verwijzingen naar het ziekenhuis gedaan dan verwacht.

Amputaties, kanker en beroertes. Hoeveel erger kan het zijn? Het voornaamste doel van de coronamaatregelen is altijd geweest om ruimte in de IC’s te houden. Niet alleen voor mensen met corona, maar voor iedereen die ze nodig had. De zorg moest op peil blijven. Dat is duidelijk niet gelukt. Als alle mensen met ernstige ziektes zorg mijden en er zelfs toe worden aangespoord dit te doen, dan is het middel erger dan de kwaal. Dan gaan mensen niet dood aan corona maar aan de angst voor corona.

Leefstijl

En dan nog iets. Aan ziektes als longkanker, beroertes, hartfalen, en COPD gaan meer mensen dood dan aan corona. Die ziektes zijn allemaal in een grote mate gerelateerd aan leefstijl: roken, alcohol, te veel en te ongezond eten en te weinig bewegen. Die mensen behoren grotendeels tot dezelfde risicogroep als de covidpatiënten. Voor hen gooien we nu de maatschappij op slot en dat doen we met liefde. Maar als we (kennelijk) zoveel om de volksgezondheid geven, dan wordt het tijd die leefstijl eens serieus aan te pakken. 

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.