Ruim een week geleden kwamen er verhalen in het nieuws over apen in Thailand die werden getraind om kokosnoten te plukken. De arme beesten werden de boom ingejaagd om soms wel duizend van die vruchten per dag te plukken. Ter vergelijking: een mens zou er niet meer dan tachtig op een dag uit de bomen kunnen halen.

Volgens de grootste dierenrechtenorganisatie ter wereld, PETA, werden de apen ingezet als ‘plukmachines’. De organisatie vond acht kokosplantages waar apen werden ingezet en ook nog eens een aantal apenscholen waar de dieren werden getraind. Ze zaten in veel te kleine hokjes of vastgeketend aan autobanden. Je reinste dierenmishandeling, dus. Dat was schrikken. Voor dierenliefhebbers in het algemeen en voor veganisten in het bijzonder. Want waar zou al die kokosmelk terecht zijn gekomen?

De afgelopen zes weken heb ik uitsluitend veganistisch gegeten. Dus ik at geen vlees en vis, maar bijvoorbeeld ook geen zuivel. Dat is lastig, maar voor veel producten blijken goede vervangers op de markt: havermelk voor de koffie en werkelijk heerlijke kokosyoghurt.

Wat nu als er een dierenleed aan deze yoghurt ten grondslag zou liggen? Geen veganist die hem dan nog zou willen eten. En ik ook niet. Om die reden willen veel veganisten bijvoorbeeld ook geen margarine (of, zoals dat soms hip wordt genoemd ‘plant based butter’) waar palmolie in zit. Voor de verbouw van palmolie wordt namelijk tropisch regenwoud gekapt. Dit leidt tot dierenleed en zelfs tot het uitsterven van bedreigde dierensoorten. 

Boycot

Het nieuws over de zielige aapjes en de daarmee gepaard gaande trieste beelden leidde tot een storm van protest. PETA riep op geen kokosproducten uit Thailand meer te kopen en ook Carrie Symonds, milieuactiviste en verloofde van de Britse premier Boris Johnson riep supermarkten op deze waar te boycotten.

En wat gebeurde er? Binnen een mum van tijd hadden zowat alle supermarkten actie ondernomen: ze hadden uitgezocht waar hun kokosproducten precies vandaan kwamen en hoe daar ter plekke werd gewerkt. Voedsel dat met die met apenexploitatie was vervaardigd ging van de schappen. Ook Albert Heijn heeft inmiddels beloofd te stoppen met bepaalde Thaise kokosmelk.

Italië en Spanje

Reuze mooi, natuurlijk. Dit soort ellende moet worden uitgebannen. Maar toch zit mij iets dwars. Eerder maakten we met de Keuringsdienst van Waarde een reeks uitzendingen over uitbuiting van migranten in de tomatenteelt in Italië en de groentekassen in Spanje. We vroegen de Nederlandse supermarkten of zij konden garanderen dat voor de producten in hun schappen niet onder dergelijke erbarmelijke omstandigheden werd gewerkt. Geen enkel bedrijf wilde reageren.

Uiteindelijk werd een dame naar voren geschoven die namens de hele branche voor de camera niks mocht zeggen. Het zou veel te ingewikkeld zijn om van alle artikelen te achterhalen of ze op een eerlijke manier waren vervaardigd en bovendien lag de verantwoordelijkheid in Spanje en Italië en niet bij de supermarkten die die spullen verkochten.

Lieve knuffelbare dieren

Nu blijkt – gelukkig – dat bij dierenmishandeling supermarkten razendsnel alles over een product te weren kunnen komen en ook razendsnel hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Waarom kan dat dan niet als mensen worden uitgebuit en uitgeperst? Is de lobby van dierenrechtenactivisten sterker dan die van strijders voor mensenrechten? Of voelen we meer voor lieve knuffelbare dieren dan voor onze medemens?

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.