In een eerlijke samenleving zou iedereen evenveel kans moeten hebben om te slagen in het leven. Om geld te verdienen, gezond te zijn en een dak boven het hoofd te hebben. Die gelijkheid is er natuurlijk helemaal niet. Mensen met een universitaire- of hbo-opleiding leven gemiddeld zo’n zes jaar langer dan mensen met een mbo-opleiding of lager, en ze leven ook nog eens langer in goede gezondheid. Dat is natuurlijk al niet eerlijk. Waarom zou je langer gezond mogen leven, omdat je goed kunt leren?
Drempels voor sociale klimmers
Maar het kan nóg oneerlijker. Want dacht u nu echt dat iedereen met een goed stel hersens gelijke kansen heeft om het hoger onderwijs te bereiken? Om op de grote kansentrein te stappen die het leven beter, mooier, rijker en gezonder maakt? Natuurlijk niet.
De groep die het goed heeft – de groep voor wie onze premier al meer dan tien jaar draait, liegt, sms’t en sms’jes wist – die wil helemaal niet samen spelen, samen delen. Die wil alles voor zichzelf houden. Niet alleen door het belastingklimaat gunstig te houden voor de rijken, maar ook door de drempels voor sociale klimmers in het onderwijs te verhogen, zodat de zoontjes en dochters van rijke papa’s en mama’s meer kansen hebben op goede opleidingen en een beter leven dan de kinderen van minder gefortuneerden.
Ons onderwijssysteem is simpel opgebouwd. Het middelbaar beroepsonderwijs bereidt je voor op het hoger beroepsonderwijs (hbo). Het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) bereidt je voor op het wetenschappelijk onderwijs (wo). Als je het mbo met goed gevolg hebt doorlopen, ben je dus geschikt voor het hbo, ben je geslaagd voor het vwo dan kun je naar de universiteit. In principe mag je dan alles studeren, als je de benodigde vakken maar hebt. Simpel en eerlijk.
Toelatingsexamens
Maar zo werkt het niet meer. Tegenwoordig is er op veel hogere opleidingen niet meer genoeg plaats om alle studenten toe te laten, deels omdat die opleidingen betalende buitenlandse studenten hebben aangenomen om hun financiering rond te krijgen. Hoe lossen de universiteiten dit plaatsgebrek op? Door gegadigden voor een opleiding te onderwerpen aan een toelatingsexamen (terwijl hun vooropleiding dus al hun toelatingsexamen was) een sollicitatiebrief en/of een motivatiegesprek.
Driemaal raden wie er het meeste kans hebben deze procedure succesvol te doorstaan? Juist. De kinderen van de ouders die bijles betalen om het toelatingsexamen te halen, die helpen met het correct opstellen van de brief en die heel subtiel telefoontjes plegen naar de toelatingscommissie. ‘Hé Jacques, wat leuk, ik zag je naam op de brief van Liselotte die morgen met je komt praten over de studie! Ja, héél gemotiveerd!’
Te koop
Met geld kan nog meer. Er zijn inmiddels 568 erkende particuliere universitaire en hbo-opleidingen, waarvoor je dus flink moet betalen. Elke universiteit in Nederland heeft wel van die dure opleidingen die net iets beter op je CV staan dan de doodgewone plebsstudies die door de overheid zijn betaald. 568! Die rijke studentjes zullen vast hard moeten werken, maar toch. Een goeie baan en het fijne leven is in Nederland gewoon te koop.
Deze column verscheen eerder in de Volkskrant
Deel dit bericht