Het doet pijn hem zo te zien. Hij is jarenlang mijn beste vriend geweest, misschien zelfs wel mijn eerste grote liefde. Als klein jongetje lag ik stiekem in mijn bed naar hem te luisteren. De kamer werd alleen verlicht door de digitale cijfers die de tijd aangaven. Als ik het toestel voor mijn ogen hield, kon ik bij het vage schijnsel van de wekkerradio de aanduidingen ‘Schlummer’ en ‘Schlaf’ lezen. Alle magie zat in dit Duitse apparaat. Alle magie kwam daaruit.

Zolang als ik mij kan herinneren, luister ik naar de radio. De hele dag stond hij aan: de Ko de Boswachtershow, Het zwarte gat, Radio Romantica, Welingelichte Kringen, God zij met ons, Hoor Haar, De Dik Voormekaar Show, Bal op ‘t dak, Tussen start en finish, Een uur Ischa, De toestand in de wereld, Music Hall, Het Gebouw, Argos, het Weeshuis van de hits, Borát, In de Rooie Haan, de Tros Nieuwsshow, OVT, Vroege Vogels, Langs de lijn, Radio Bergeijk, Ronflonflon, Het Marathoninterview, De Avonden.

Soms ergerlijk, maar nooit saai

De radio was geen voorspelbare vriend. Gelukkig niet. Hij vertelde verhalen waarvan ik niet wist dat ze me interesseerden: over occulte zaken in Het zwarte gat, feminisme bij Hoor Haar! en liefdesperikelen in Radio Romantica. Hij kwam soms reactionair uit de hoek met de praatjes van G.B.J. Hiltermann (mijn vader wilde dan het toestel uitzetten, maar ik kon er gebiologeerd naar luisteren) dan weer opruiend links met In de Rooie Haan. Hij kon me aan het lachen maken met Ischa Meijer, André van Duin en Wim T. Schippers. Ieder uur van iedere dag deed hij iets anders.

Hij leerde me nieuwe muziek kennen, introduceerde schrijvers in mijn leven die voorlazen uit eigen werk en wetenschappers die zochten naar antwoorden op levensvragen. In Het Marathoninterview werden mensen van wie ik soms nog nooit had gehoord vijf uur (!) lang geïnterviewd. De radio was boeiend, verrassend, soms ergerlijk, maar nooit saai. Daarom hield ik van hem.

Nooit meer een verrassing

In de loop der jaren heb ik mijn vriend zien veranderen. Daar kon hij zelf niks aan doen, dat kwam door zijn bazen. De zendermanagers, die uit onderzoekjes begrepen dat mensen helemaal niet verrast willen worden. Mensen willen altijd hetzelfde. Daarom is McDonald’s zo succesvol. Als je de gele M ziet, dan weet je wat je krijgt, overal op de wereld.

De gele M van de radio heet horizontale programmering: elke dag op dezelfde tijd hetzelfde programma. Nooit een verrassing. Iedere dag van 6.00 tot 9.30 het Radio 1 Journaal en direct erna Spraakmakers. En altijd dezelfde middle-of-the-roadmuziek. Mijn vriend is een voorspelbare, saaie sukkel geworden.

Mangiare!

Er is één programma dat zich één uurtje in de week onttrekt aan de horizontale verlangens van de managers: Mangiare!. Een vrolijke, licht-chaotische eettalkshow die leerzaam is, eetlust opwekt én reuze belangrijk is. Of moet ik u (en de baas van Radio 1) nog uitleggen dat er een directe relatie is tussen de boerenprotesten en ons voedselsysteem? Hoe belangrijk kennis van voeding is om de obesitasepidemie tegen te gaan? Welke rol voeding bij eenzaamheid speelt? Praten over eten, over koken én over genieten is belangrijker dan ooit. Maar volgens de zendermanager ‘past Mangiare! niet in het profiel van de nieuws- en sportzender’.

Dag vriend, we hadden het goed samen.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant