De afgelopen jaren heb ik geregeld betoogd dat we niet gereduceerd moeten worden tot consumenten. Dat we meer zijn dan kopende mensen die maatschappelijke ontwikkelingen vooral kunnen sturen door wat we wel en niet aanschaffen. We kunnen ons land ook vormgeven door goede betrokken burgers te zijn. Daarom moet het primaat weer bij de politiek komen te liggen, die ethische normen vastlegt. Wij zouden moeten proberen die politiek te beïnvloeden, ook door te stemmen.

Laagwaardig en goedkoop

Maar wat blijkt? De consumentenrot heeft ook de politiek aangetast. Een deel van de politici wil helemaal geen betrokken burgers, maar alleen hun stem. Voor hen zijn wij slechts consumenten die met marketingtrucs van het bedrijfsleven kunnen worden binnengehaald.

De Duitse Verbraucherszentrale deed ooit onderzoek naar producten die werden verkocht met ‘verbeterd recept’ op de verpakking. De organisatie had duizenden artikelen in haar database en kon de ingrediënten voor en na ‘de verbetering’ vergelijken. Wat bleek? In het overgrote deel van de producten die een positieve transformatie zouden hebben doorgemaakt waren de ingrediënten in werkelijkheid slechter geworden: dure kwaliteitsproducten waren vervangen door laagwaardiger en goedkoper spul.

Gaat de VVD het nu anders doen?

De VVD beweert haar recept ook te hebben verbeterd. Keer op keer worden, tussen de kreten door dat de PvdA het land kapotmaakt en dat de middenklasse er bij haar het best aan toe is, dezelfde mantra’s herhaald: geen waterige compromissen meer en niet terugkijken maar vooruitkijken. En o ja, de asielzoekers moeten nu echt worden tegengehouden. Doodmoe word je ervan. En ook een beetje woedend. Want wie heeft al die jaren het land geregeerd? En kapotgemaakt? Wie heeft kabinet na kabinet de staatssecretarissen geleverd die verantwoordelijk waren voor asiel (en te weinig opvangplaatsen)? Juist. De VVD.

Maar dat is terugkijken en niet vooruitkijken. Nu ben ik historicus en vind ik terugkijken nuttig. Ik zou willen weten wat de VVD heeft geleerd van al dat wanbeleid. Heeft de VVD spijt van de toeslagenaffaire en de aardbevingen in Groningen? Gaat de VVD het nu anders doen?

Dat er niet eens de bereidheid is daarop te reflecteren, zegt genoeg. Dat de partij Henk Kamp, zonder wroeging over zijn rol in toeslagenaffaire én aardbevingen, erelid heeft gemaakt (zie de geweldige tirade van Peter Pannekoek bij Dit Was het Nieuws!) zegt nog meer. De ingrediënten zijn misschien niet verslechterd, maar ook niet verbeterd. De VVD is nog steeds dezelfde hardvochtige partij die macht om de macht wil. En Dilan Yesilgöz die elke aanval soepeltjes pareert, is gewoon Mark Rutte op hakken. Heel behendig.

Zoals ook het een-tweetje tussen haar en Rutte, dat hij te lang was blijven zitten, handig was geregisseerd. Politieke duiders vinden het razend knap. Ze zijn zo druk bezig met het spel, dat ze vergeten het over de inhoud (met dezelfde onwelriekende ingrediënten) te hebben. Misschien omdat ze het zich kunnen permitteren. Hebben ze het zelf te goed om te begrijpen hoe ingrijpend politieke beslissingen kunnen zijn?

Zogenaamd inhoudelijke campagne

Ook bij Geert Wilders. In de NRC podcast Haagse Zaken werd glunderend verteld dat hij zich nu zo slim gematigd opstelt: ‘Dat spelen met verwachtingen past ook bij de superscherpe politicus die hij is.’ Als de duiders de hele tijd vooral kirren over de handigste en slimste spelers van het spel, dan zouden kiezers ook kunnen gaan denken dat het allemaal hierover gaat. In deze zogenaamd inhoudelijke campagne verliest de inhoud het van de marketing.

Afbeelding: Gemma Villalba via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant