Of het nu om kranten, bladen, radio- of televisieprogramma’s gaat, in alle media wordt er lustig op los geformatteerd. Programma’s, artikelen en zelfs hele tijdschriften voldoen aan een vaste stramien: openen met een licht verteerbaar onderwerp waar ook een beetje om gelachen kan worden, dan iets serieuzers en zwaarders, daarna snel naar de muziek om de luisteraar niet te veel de stuipen op het lijf te jagen (een gemakkelijk in het gehoor liggend hitje uit de jaren ’80 dus) en daarna een vrolijk sportblokje.
Eén communicatieadvies: voorlichters, bemoei je er niet mee
‘Dan moet u toch even contact opnemen met de afdeling communicatie.’ Voor iedere journalist, of hij nu voor krant, radio of televisie werkt, een gevreesd zinnetje. Je was net zo blij dat je de belangrijke man die je wilde spreken zelf aan de lijn had gekregen- met een minieme dosis list en een snufje bedrog was je erin geslaagd je direct te laten doorverbinden- krijg je toch nog die natte washand in het gezicht geslagen.
Die belangrijke man had makkelijk zelf even de paar pregnante vragen kunnen beantwoorden, hij kent nu juist de antwoorden, maar zo gaat dat natuurlijk niet in een professionele organisatie. Terug naar af! Naar de afdeling communicatie, naar de voorlichter. Die zal dan verzoeken of de vraag even op de mail kan. Dat zorgt voor uitstel, vertraging en wellicht zelfs, zo hoopt de communicatiefunctionaris, afstel. De afdeling communicatie is immers net zo min voor communicatie als voorlichting er is om voor te lichten.
De omroepen verdwijnen
Mijn mediajaar begon met de Nieuwjaarsborrel van de VPRO, vanwege de vele ontslagen in een veel kleiner etablissement dan voorgaande jaren. Die borrels daar sleur je je heen om je gezicht te laten zien, de speech van de directeur aan te horen en na twee biertjes weer te vertrekken. En zo ging het.
Maar deze keer was de Nieuwjaarstoespraak van directeur Lennart van der Meulen een tikkeltje pikanter dan gebruikelijk. De VPRO had van de directie van de NPO (het overkoepelende bestuur van de Nederlandse publieke omroep) een dreigende brief gekregen waarin ze, met een dwangsom, werd gesommeerd onmiddellijk te stoppen met de korte filmpjes op het internet waarin bekende VPRO presentatoren een boek, film of televisieprogramma aanprijzen.
‘Dat Utopia wordt niks.’
‘Dat Utopia wordt niks.’ Zo maar één van de meningen die naar voren kwamen uit mijn vox pop over de commerciële omroep van Sanoma en John de Mol. Juist voor deze volkszender leek mij dit journalistieke middel – wat vindt de man in de straat? – uiterst geschikt.
De populus bestond maar uit één man: mijn kapper, wat enorme voordelen biedt. De volksmening die je uit zo’n onderzoek kunt destilleren, is eenduidig en het scheelt enorm veel tijd: één gesprekje gaat nu eenmaal sneller dan tien. Bovendien hoef je niet te dubben over de selectie van de gesprekken om de vooraf gewenste mening in het uiteindelijke verhaal te laten overheersen, ( om geloofwaardig over te komen kiest men in de regel voor een verhouding van vier welgevallige tegenover één ongewenste opinie). Er is immers maar één mening.
Het BBC-model
De afgelopen week was ik vanwege schoonfamilieomstandigheden- kerst- in Engeland. Normaal ga ik daar slechts heen om cadeautjes te geven en te ontvangen, een gek hoedje op te zetten en kalkoen met erwtjes en in honing gekaramelliseerde wortel te eten, maar deze keer had ik- inmiddels mediacolumnist- een missie. Zoals u wellicht weet is Engeland het land van de BBC. En van het BBC-model.
Voetbalrechten
Olé, olé, olé, olé, we hebben de rechten, we hebben de rechten. Olé, olé, olé, olé, we hebben de rechten… Olé! Wie had dat gedacht, dat de NOS die commerciële ratten van Fox de loef zouden afsteken?!
Die jongens van Murdoch zouden hier wel even het voetbal overnemen: onder leiding van overloper en presentatiekanon Toine van Peperstraten – de man die bij zijn laatste uitzending van Studio Sport de door Liberace beroemd gemaakte uitdrukking ‘crying all the way tot the bank’ wel heel letterlijk nam – zou het voetbal in ons land nooit meer hetzelfde zijn: meer cameraposities, livestatistieken van spelers en heatmaps.
China
Bij de omroepen moet worden bezuinigd. Dat is volstrekt begrijpelijk, want waarom zou Hilversum in tijden van crisis moeten worden ontzien? Eén van de gevolgen is dat er voor televisieprogramma’s minder en korter wordt gereisd.
Ook daar is niets op tegen. Het kan programmamakers creatiever maken als ze de oplossingen dichter bij huis moeten zoeken: in Amerika zijn de plaatjes altijd mooi, lekker makkelijk. En waarom zou je, als je toch gaat, een week blijven? Stamp het schema maar vol. De omroep is geen reisbureau.
Macht en de omroepwereld
Vanaf deze plek wil ik omroep WNL van harte feliciteren. Twee weken geleden wees ik op de nutteloosheid van deze omroep, maar voor het politiek vernuft van deze omroep niets dan lof. Dat zal ik uitleggen. Als u denkt u dat het in de omroepwereld vooral gaat om het maken van mooie televisie- en radioprogramma’s dan heeft u het mis. In de omroepwereld gaat het- zoals in elke wereld, zeg ik er als verzachtende omstandigheid bij- om invloed en macht. In Hilversum vindt een keiharde strijd tussen belangen plaats. Wie krijgt wat?
De schijn van een echt gesprek
‘Ik neem even de vragen met jullie door.’ Het meisje van de talkshowredactie, laten wij haar Simone noemen, ging behoedzaam het lijstje door: ‘En daarna zal Koos jullie vragen of de lobby niet veel te veel macht heeft in Brussel.’ Simone luisterde aandachtig naar de antwoorden die wij straks in de uitzending zouden geven en vergeleek ze met wat zijzelf had opgeschreven. Voor we de make- up ingingen, gaf ze ons nog een waarschuwing mee: ‘Als Koos echt enthousiast wordt, wijkt hij wel eens van het vragenlijstje af. Dan kan hij zomaar iets anders vragen. Ik hoop dat jullie dat niet erg vinden?’ Wij vonden het niet erg.
Waartoe dient omroep WNL?
Van alle overbodige omroepen is WNL wel de alleroverbodigste. Goed, zegt u, en de Tros dan? Die is inderdaad ook overbodig. Maar de Tros gaat fuseren met de Avro en houdt dus min of meer op te bestaan. Bovendien zit WNL pas sinds 2010 in het publieke bestel. Die omroep is dus toegelaten omdat het in een leemte moest voorzien. Maar welke? Het is mij onduidelijk.