‘We worden weer genaaid, we worden weer genaaid, we worden weer genahaaid!’ Er is geen voetballied, als we deze uitbarsting van emotie na een vermeende scheidsrechterlijke dwaling een lied mogen noemen, waar ik zoveel van houd. De zelfverklaarde slachtoffers geven uiting aan hun woede, maar zwelgen ook in het onrecht dat natuurlijk wéér hen treft. Ze hadden niks anders verwacht. Iedereen is tegen ze.

Het is naaien of genaaid worden

Die supporters hebben een thema te pakken dat het voetbal ontstijgt. In een neoliberale samenleving waarin multinationals ruim baan krijgen en toeslagenouders, Tata-omwoners en Groningse aardbevingsslachtoffers het maar zelf moeten uitzoeken, is het vaak naaien of genaaid worden.

Bij het voetbal ga ik er wellicht naïef van uit dat het naaien enigszins gelijkelijk over de clubs is verdeeld, maar in de economie is dit geenszins het geval. Het zijn altijd dezelfde mensen die worden gepakt, die wéér worden genaaid. De mensen die het toch al moeilijk hadden.

Waarom zijn sommige spullen zo goedkoop?

Vaak vragen mensen zich af waarom artikelen duur zijn. Dat is ook interessant, maar ik heb me de afgelopen jaren toch vooral beziggehouden met de omgekeerde vraag: hoe kunnen sommige spullen zo spotgoedkoop zijn?

Hoe kan een dier gefokt, gevoerd en geslacht worden en voor een grijpstuiver in onze schappen liggen? Hoe kan cacao aan de andere kant van de wereld worden verbouwd, getransporteerd, tot chocolade en reep worden verwerkt, verpakt, gedistribueerd en voor zo weinig geld in winkels worden verkocht waar ook personeel werkt? Of denk aan de hele lange keten van het verbouwen van katoen tot het aannaaien van pailletjes in de kledingindustrie, die zich vaak over meerdere werelddelen uitstrekt. Hoe kunnen kleren soms zo goedkoop zijn?

Het antwoord is simpel. Iemand of iets wordt genaaid. Boeren en arbeiders worden uitgebuit en in het productieproces wordt nauwelijks rekening gehouden met het milieu of de arbeidsomstandigheden. Werknemers werken met gevaarlijke kapmessen, zwoegen de hele dag in de brandende zon of staan onbeschermd met blote handen in verfbakken om onze kleren te kleuren. De troep loopt zo het (open) riool in. Van supermarkten is bekend dat ze in hun prijzenoorlogen hun leveranciers de duimschroeven aandraaien. Boeren verkopen hun waar soms zelfs onder de kostprijs. Ze worden weer genaaid.

Bedrijven jakkeren de inflatie aan

Inmiddels weet ik dat de vraag waarom spullen zo duur zijn minstens zo interessant is. Zeker omdat door de inflatie veel mensen moeite hebben hun boodschappen te betalen. Inmiddels zijn er sterke aanwijzingen dat die inflatie nog verder wordt aangejakkerd door de bedrijven zelf. Hun winsten stijgen meer dan hun omzet, omdat ze (zo stelt bijvoorbeeld FNV in een rapport vast) misbruik maken van de inflatie om hun prijzen nóg iets meer te verhogen. De mensen hebben het toch niet in de gaten. Ze kunnen genaaid worden zonder dat ze het doorhebben.

Waar gaat dat geld heen? Naar de werknemers om ze eerlijk te laten delen in de groeiende winsten en ze te helpen hun boodschappen te kunnen betalen? Naar verduurzaming? Naar verbetering van de arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden? Niks van dat alles. Naar de topmanagers en de aandeelhouders. Die worden rijker terwijl werknemers en de klanten weer worden genaaid. FNV pikt het niet meer en heeft verschillende distributiecentra van Ahold platgelegd. Ze eisen 10 procent loonsverhoging voor het personeel. Langzamerhand raken de Albert Heijn-schappen leeg. Heel goed. Naai terug, actie!

Teun bij Jinek

Teun was in mei ook te gast bij Jinek. In de uitzending sprak hij uitgebreid over de stakingen bij de distributiecentra van Albert Heijn.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant