Bijna alle producten die ik op Instagram voorbij zie komen wil ik onmiddellijk hebben

TeunColumns & verhalen

toetsenbord met toets met de tekst Add to cart

Zal ik vandaag van klein naar groot of andersom? Echte intellectuelen kiezen graag voor het laatste. Eerst een theorie ontvouwen over de wereld of de mens, daarbij nog een paar grote denkers citeren – het liefst in het Frans of Duits – om eventueel aan het einde van het vertoog (dat is highbrow voor betoog) nog even van de Olympus af te dalen en enkele alledaagse voorbeelden van het gepresenteerde exposé te geven. De praktijk als bewijs van de theorie.

Andersom is gebruikelijker. Je begint met een paar grappige of schrijnende voorbeelden waardoor de lezer opveert: ‘verdomme, Els, dat hebben wij ook!’ om de lezer vervolgens steeds verder in het betoog te trekken. Hoe dieper Els en haar man de fuik inzwemmen, hoe onontkoombaarder de conclusie lijkt: de mens/wereld is verrot. Of mooi, dat kan ook. Dat hangt van de fuik af. Om bij de gewenste onontkoombare conclusie uit te komen, moet je de juiste beginvoorbeelden kiezen.

Marketing

Vandaag ga ik van groot naar klein. Ook om mezelf in te dekken, maar dat snap je straks vanzelf. Daar gaat ie: je hebt mensen die denken dat ze niet door reclames worden beïnvloed. Ze zijn autonome wezens die geheel zelfstandig hun beslissingen nemen. Die zijn vaak tegen het verbieden van reclames voor alcohol, gokken en fastfood, omdat dat ‘betutteling’ zou zijn. Waarom? Omdat de mens recht heeft op reclame? Als reclame geen effect had, dan zou een verbod erop de autonomie van de consument ook niet aantasten. De industrie pompt natuurlijk miljarden in reclames omdat ze wél effect hebben. Als producten regelmatig worden aangeprezen, dan willen we ze hebben.

Ik in ieder geval wel. Door mijn werk ken ik de marketingmachinaties van de industrie. Toch ben ook ik er totaal niet tegen bestand. Bijna alle producten die ik op Instagram voorbij zie komen, wil ik onmiddellijk hebben. Dankzij vernuftige algoritmes komen precies die artikelen voorbij waar ik gevoelig voor ben. Spullen waarvan ik nog nooit gedroomd had, dacht ik.

Ik had het totaal niet nodig

Zo kocht ik al peperdure wollen sokken en onlangs een schitterend schrift. Een leren hoes waar je allemaal verschillende soorten cahiers en mapjes en dingetjes kunt insteken. Ik had het totaal niet nodig, maar tegelijkertijd is het precies waar mijn ziel naar verlangde.

Ik heb een paar weken weinig werk. Ik zou ervan kunnen genieten, maar ik word er rusteloos van. Tijdelijk onnuttig zijn maakt me somber. Ondanks een atheïstische opvoeding heeft de oude Calvijn mij toch weten te raken. Het zware gat probeer ik te vullen met sporten. Je bent bezig, het lichaam wordt strak en er komen stofjes vrij. Daarnaast moeten lege momenten in mijn freelancerbestaan worden gevuld met plannen voor de toekomst. Ideeën voor programma’s, boeken en podcasts om toekomstige leegtes te vullen. Maar waar vind je iets in het niets in jezelf om te denken en te creëren?

In het schrift! Dat heeft lege bladzijden, blanco, met ruitjes en met lijntjes. Daarop kan ik ideeën, invallen en misschien zelfs kleine verhaaltjes opschrijven. Het schrift wordt de katalysator van de inspiratie. Dat snapte het algoritme.

Al een week staart het schrift mij aan. Nog maagdelijk mooi. Wanneer zal ik het bezoedelen met mijn onleesbare handschrift? Het maant en vermaant: ‘Kom en schrijf!’ Misschien morgen.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Na bijna twaalf jaar premierschap krijg je ineens ideeën. Dat was niet de afspraak, Mark

TeunColumns & verhalen

Verdrietige clown in een openstaande koffer

Beste Mark,

Laat me je bedanken voor wat je voor de partij hebt gedaan. Bijna twaalf jaar premier, Mark! Dat is ongekend. In die tijd ben je echt in je rol gegroeid: beter haar, betere bril, de witte hemdsmouwen steeds iets daadkrachtiger opgerold. Ik weet niet of ze er echt zaten, maar je wekte de indruk dat er daaronder een paar stevige spierballen opbolden. Niet te stevig natuurlijk, want het moest wel beschaafd blijven. En vooral herkenbaar. God Mark, wat ben jij in die tien jaar herkenbaar geworden en gebleven. Met je fiets, je appeltje, je casual hoodies en je bezoek aan de Toppers. Dat hebben we met zijn allen uitstekend gedaan.

Beeldvorming, Mark

Het mooiste aan jou is je lach. Dat zullen de mensen in het land ook beamen. Elk gepruttel uit de oppositie wist je weg te lachen. God wat een stumpers. Dat was zo mooi man! Je ging niet eens op hun argumenten in. Gewoon, wahahaha! Goud.

Stel je eens voor hoe mensen thuis op de bank hiernaar keken: die zagen een woedende Jesse, Lodewijk, Lilianne of Lilian of hoe die types allemaal heten, als dreinende kinderen tekeergaan tegen een aardige, nette, vrolijke man. Wie denk je dat dan de sympathie kreeg? Juist, jij! De meeste kiezers gaat het niet om de inhoud. Beeldvorming, Mark. Die hadden we jarenlang in de pocket.

Wij zijn winnaars

Daarmee hebben we veel kunnen doen voor liberaal Nederland. Voor de ondernemers, de huizenbezitters, de multinationals en toch ook de boeren. De economie draaiden jarenlang als een tierelier en de mensen die het goed hadden, hebben het beter gekregen tijdens jouw premierschap.

Die mensen, dat zijn wij. Denk je dat wij ons bekommeren om Groningers met kapotte aardbevingshuizen, om studenten zonder basisbeurs, om asielzoekers die buiten moeten slapen, om jongeren die geen betaalbaar huis kunnen vinden, om flexwerkers met kutcontractjes? Om mensen met buitenlandse namen die slachtoffer werden van de toeslagenaffaire? Nee, Mark. Want die mensen zijn wij niet. Wij zijn winnaars. Hadden die losers maar harder moeten werken. Of rijkere ouders moeten hebben, haha. Grapje.

Je hebt ons jarenlang goed gediend. Je was onze nuttige idioot. Je had geen visie, wilde macht en je bezat precies het saaie soort charisma waar Nederlanders gek op zijn. Ideaal voor ons om mee te werken. Jaar na jaar voerde je zonder morren onze neoliberale agenda uit. Als jij je baantje maar mocht houden.

Dat was niet de afspraak, Mark

Jammer dat je opeens in jezelf ging geloven. Dat je ging denken dat je echt de baas was. Een met ideeën zelfs: na jarenlang briljant pappen en nathouden, wil je opeens stikstof aanpakken en de veestapel inkrimpen. Dat was niet de afspraak, Mark.

Zaterdag hebben we je teruggefloten. Het was kantje boord, maar 51 procent van het VVD-congres heeft tegen jouw stikstofbeleid gestemd. Net als bij Brexit en Trump waren het vooral de jongeren die anders stemden. Laat ze naar D66 gaan met hun groene waanbeelden. De VVD blijft de VVD. We gaan lekker hard rijden en het stikstofdebat weer jarenlang traineren met onderzoeken en commissies. Gezond rechts.

Van jou is helaas weinig over. De opgerolde mouwtjes hangen er slapjes bij en je gulle lach is verbeten. Als de beeldvorming niet meer werkt, wat hebben we dan nog aan je, Mark?

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

De tijd van arrogante werkgevers is voorbij. Voor jou tien anderen, baas!

TeunColumns & verhalen

Een verkeersbord met de tekst You're hired. Eronder de tekst You're fired met een rode streep erdoor

De tijd van de arrogante baasjes is voorbij. De zogenaamde selfmade men (dit soort types ziet elke vorm van succes puur als eigen verdienste) die personeel uitknepen en afblaften (‘voor jou tien anderen’) en zo miljoenen op miljoenen stapelden, zullen uit een ander vaatje moeten gaan tappen, anders hebben ze straks een koninkrijk zonder onderdanen. Of liever: een bedrijf zonder medewerkers.

Uitbuiting

Het schofterigste bazengedrag zagen we bij de tuinders in het Westland die Poolse en Oekraïense werknemers wurgcontracten lieten tekenen. Deze kregen het minimumloon betaald, waarvan ze dan ook nog administratiekosten moesten afdragen. Voor de kosten van hun armzalige huisvesting, vervoer en werkkleding moesten ze ook zelf opdraaien. Overtreding van de afspraken kon ‘leiden tot deportatie naar Oekraïne en een verbod op toegang tot EU-landen.’ Walgelijk.

Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vindt het een schande: ‘Dit zijn mensen als u en ik en die horen netjes behandeld te worden.’ Daar heeft ze natuurlijk gelijk in. Maar meent de minister dat er ook mensen bestaan die misschien net wat minder zoals u en ik zijn, zij die wel mogen worden uitgebuit? Nee, dat is kwaadaardig gedacht. Ik kan het me oprecht niet voorstellen.

Horkerige Hugo de Koning

Hugo de Koning is een jonge miljonair, die jarenlang net als zijn compagnons achttien uur per dag heeft gewerkt om van zijn bedrijf een succes te maken, jongerenuitzendbureau Young Capital. Hij maakt zich niet schuldig aan crimineel gedrag zoals de tuinders, maar enige horkerigheid is hem niet vreemd. Hugo wil de beste zijn en wil dat zijn werknemers net zo veel geven als hij: ‘We hebben speciaal een neurowetenschapper aangenomen die kijkt of onze mensen voldoende groeimindset hebben, qua persoonlijkheid en DNA’. Hij eist perfectie van zichzelf en zijn medewerkers: ‘Onze CEO maakt me duidelijk dat ik er vertrouwen in moet hebben dat mensen die hier werken het beste willen voor het bedrijf. Ze laat mensen fouten maken. Ik kan dat niet, ik kan niet tegen fouten.’

Met deze karaktereigenschappen is het niet gek dat Koning zijn thuiswerkende collega’s nu laat inloggen op een systeem dat hun productiviteit meet. Op Radio1 vertelde hij erover: ‘We geven inzicht in hoe productief iemand is geweest, of hij zijn doelen heeft gehaald. Als je daar ongelukkig van wordt, moet je maar bij de overheid gaan werken. We zijn een commercieel bedrijf met doelen.’

De tijd van arrogante werkgevers is voorbij

En dat beste personeelsleden, is precies wat jullie moeten doen. Niet per se bij de overheid (als je dat wilt, helemaal prima natuurlijk), maar wel bij een bedrijf dat je respecteert en voor goede arbeidsomstandigheden zorgt. Al die baasjes die hun personeel over de kling willen jagen, uitpersen en controleren, hebben waarschijnlijk gemist in wat voor een tijd we leven. Er is een personeelstekort! Dus als je als baas je werk niet aantrekkelijk maakt, of je onvoldoende betaalt, dan stap je op.

De tijd van arrogante werkgevers is voorbij. Voor jou tien anderen, baas! De werknemers hebben nu de macht. Kijk naar Schiphol waar de koffergooiers er eindelijk op vooruitgaan. Het hele raderwerk staat stil, als jullie machtige arm het wil!

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Dacht u echt dat iedereen gelijke kansen heeft om het hoger onderwijs te bereiken?

TeunColumns & verhalen

oplopende stapels muntgeld

In een eerlijke samenleving zou iedereen evenveel kans moeten hebben om te slagen in het leven. Om geld te verdienen, gezond te zijn en een dak boven het hoofd te hebben. Die gelijkheid is er natuurlijk helemaal niet. Mensen met een universitaire- of hbo-opleiding leven gemiddeld zo’n zes jaar langer dan mensen met een mbo-opleiding of lager, en ze leven ook nog eens langer in goede gezondheid. Dat is natuurlijk al niet eerlijk. Waarom zou je langer gezond mogen leven, omdat je goed kunt leren?

Drempels voor sociale klimmers

Maar het kan nóg oneerlijker. Want dacht u nu echt dat iedereen met een goed stel hersens gelijke kansen heeft om het hoger onderwijs te bereiken? Om op de grote kansentrein te stappen die het leven beter, mooier, rijker en gezonder maakt? Natuurlijk niet.

De groep die het goed heeft – de groep voor wie onze premier al meer dan tien jaar draait, liegt, sms’t en sms’jes wist – die wil helemaal niet samen spelen, samen delen. Die wil alles voor zichzelf houden. Niet alleen door het belastingklimaat gunstig te houden voor de rijken, maar ook door de drempels voor sociale klimmers in het onderwijs te verhogen, zodat de zoontjes en dochters van rijke papa’s en mama’s meer kansen hebben op goede opleidingen en een beter leven dan de kinderen van minder gefortuneerden.

Ons onderwijssysteem is simpel opgebouwd. Het middelbaar beroepsonderwijs bereidt je voor op het hoger beroepsonderwijs (hbo). Het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) bereidt je voor op het wetenschappelijk onderwijs (wo). Als je het mbo met goed gevolg hebt doorlopen, ben je dus geschikt voor het hbo, ben je geslaagd voor het vwo dan kun je naar de universiteit. In principe mag je dan alles studeren, als je de benodigde vakken maar hebt. Simpel en eerlijk.

Toelatingsexamens

Maar zo werkt het niet meer. Tegenwoordig is er op veel hogere opleidingen niet meer genoeg plaats om alle studenten toe te laten, deels omdat die opleidingen betalende buitenlandse studenten hebben aangenomen om hun financiering rond te krijgen. Hoe lossen de universiteiten dit plaatsgebrek op? Door gegadigden voor een opleiding te onderwerpen aan een toelatingsexamen (terwijl hun vooropleiding dus al hun toelatingsexamen was) een sollicitatiebrief en/of een motivatiegesprek.

Driemaal raden wie er het meeste kans hebben deze procedure succesvol te doorstaan? Juist. De kinderen van de ouders die bijles betalen om het toelatingsexamen te halen, die helpen met het correct opstellen van de brief en die heel subtiel telefoontjes plegen naar de toelatingscommissie. ‘Hé Jacques, wat leuk, ik zag je naam op de brief van Liselotte die morgen met je komt praten over de studie! Ja, héél gemotiveerd!’

Te koop

Met geld kan nog meer. Er zijn inmiddels 568 erkende particuliere universitaire en hbo-opleidingen, waarvoor je dus flink moet betalen. Elke universiteit in Nederland heeft wel van die dure opleidingen die net iets beter op je CV staan dan de doodgewone plebsstudies die door de overheid zijn betaald. 568! Die rijke studentjes zullen vast hard moeten werken, maar toch. Een goeie baan en het fijne leven is in Nederland gewoon te koop.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Wees geen verwende slappe decadente sukkel, boycot flitskoeriers

TeunColumns & verhalen

Man drinkt biertje thuis voor de computer

Een wetenschapper die zich bezighoudt met de invloed van onze omgeving op onze gezondheid, liet mij ooit een plaatje zien van een Amerikaanse sportschool met een roltrap ervoor. Direct voor de roltrap lag een gigantisch parkeerterrein waarop uiteraard gigantische auto’s stonden. Handig, zo uit de auto de roltrap op rollen. Dan hoef je je niet in te spannen voordat je je gaat inspannen.

Gratis beweging

Dit beeld is tekenend voor deze idiote tijd. We bannen beweging uit ons leven en gaan naar een school om te sporten. Terwijl het slimmer en makkelijker is om zoveel mogelijk beweging in ons dagelijks leven te integreren. Zolang je het kunt, lopen en fietsen zonder elektrisch duwtje in de rug en de trap nemen in plaats van de roltrap of de lift (tegenwoordig zijn er ook architecten die hier rekening mee houden. Ze geven niet langer de lift, maar de trap de meest prominente plek in een gebouw). Gratis beweging!

Flitsbezorgers zijn walgelijk decadent

In dit licht zijn flitsbezorgers idioot en walgelijk decadent. Zin in ijs, maar niks in de vriezer: flitsbezorger bestellen! Melk op of geen bier meer in de ijskast? Laat de elektrische fietskoerier maar komen. Voor dezelfde prijs als in de supermarkt plus €1,80 staat hij al binnen tien minuten na je bestelling voor je deur. Wat mensen zoal bestellen? Volgens Jeroen van Bergeijk die voor een heerlijk stuk in de Volkskrant drie weken undercover werkte als flitskoerier is dat vrij voorspelbaar: ‘s Ochtends granola, fruit en yoghurt, ’s avonds pizza, groenten, rijst, en laat op de avond vooral bier, wijn, chips en roomijs. Heel veel roomijs.’

Hij schat dat de gemiddelde klant voor zo’n tien euro bestelt. Die gemiddelde klant is volgens Van Bergeijk trouwens jong, single en welvarend en nooit bejaard of slecht ter been. Luxe, geen noodzaak dus. Bij minderjarigen die geen nog geen alcohol mogen kopen zijn de koeriers trouwens ook populair. Je kunt er vaak wat makkelijker aan drank komen dan in de supermarkt.

Dark stores

Als flitskoerier kun je goud geld verdienen. Zoveel, dat kranten nauwelijks bezorgers meer kunnen vinden. Waarom een krantenwijk als je elders meer kunt verdienen? Geef ze eens ongelijk. Maar het gekke is, dat de flitsbusiness nog helemaal niet winstgevend is. Integendeel. Op dit moment voert een aantal partijen met grote zakken geld van durfkapitalisten een Flitskrieg met als doel om alle concurrentie uit te schakelen en als enige over te blijven. Pas dan kan er (hopelijk) worden verdiend.

Tot die tijd wordt de strijd gevoerd met heel veel koeriers en heel veel dark stores in de stad, waar alle producten staan opgeslagen die binnen tien minuten bezorgd moeten worden. Als je oplet zie je die ongezellige geblindeerde ruimtes overal. Zonde van plekken waar je ook echte winkels of woonruimte zou kunnen hebben. Bovendien zorgen de dark stores vaak voor overlast, door de koeriers die af en aan rijden. Daarom wil de gemeente Amsterdam ze ook gaan verbieden in woonwijken.

Wees geen sukkel

Waarom moet elke impuls direct bevredigd worden? Hoe moeilijk is het om gewoon boodschappen te doen en ook even vooruit te denken wat je ’s avonds nodig hebt? Wees geen verwende slappe decadente sukkel en koop niet bij de flitskoeriers die de stad kapotmaken.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Eindeloos praten over vanille-ijs tekende mijn vriendschap met Jerry

TeunColumns & verhalen

Twee hoorntjes met schepijs en boten op de achtergrond

IJs was belangrijk in onze vriendschap. Dat besefte ik toen ik laatst van de fysiotherapeut naar huis fietste. Een beetje verdoofd door het beroerde nieuws dat ik net had ontvangen, kwam ik de Czaar Peterstraat uit, stak een paar keer over en zag IJsmolen, de zaak waar ze volgens Jerry superieure vanille hadden. Die móest ik proeven. We haalden onze ijsjes en gingen aan de overkant aan het water zitten. Praten, eindeloos praten. Eerst over ijs. Over vanille, dat zo simpel lijkt, maar moeilijker te maken is dan veel andere smaken. We vonden het belachelijk dat veel mensen hun schouders ophalen over vanille, terwijl echt goede waanzinnig lekker is.

Boekentips

Vervolgens spraken we over boeken. Niemand in mijn omgeving las zoveel als Jerry. In zijn jonge jaren had hij Honderd jaar eenzaamheid in één ruk uitgelezen. Hij was zo onder de indruk dat hij toen hij het uithad, weer van voor af aan begon. Als we afspraken had hij vaak een tas vol boeken onder de arm: ‘Dit moet je eens lezen.’

Zijn boekentips waren een daad van liefde. Hij wilde zijn plezier met mij delen en had erover nagedacht welke werken mij zouden bevallen. Zoals je vroeger mixtapes maakten voor mensen die je dierbaar waren. Dankzij Jerry leerde ik onder ander Alberto Moravia, Jiri Weil en Olga Tokarczuk kennen. In mijn podcast heb ik veel boeken besproken die ik dankzij hem ken.

Moeite de kracht te vinden

Gesprekken over boeken gingen moeiteloos over op het leven zelf. Jerry had het moeilijk. Op zijn werk liep het niet lekker, hij had een burn-out gehad en was vaak moe en somber. Hij was bezig weer langzaam te reïntegreren, maar dat ging allemaal niet vanzelf. Hij had moeite de kracht te vinden voor het werkende leven.

Ergens gek, omdat Jerry met zoveel geestdrift kon praten over dingen waarvan hij genoot en altijd zoveel energie in onze ontmoetingen stopte. We kwamen samen en Jerry ging aan. Alles werd met volledige aandacht en geestdrift besproken: boeken, de opera’s die Jerry luisterde tijdens het koken, de porchetta van slagerij Krijnen en Nooij, maar ook onze worstelingen en ambities. Die volledige energie waardeerde ik. Als je samenkomt, moet het ook iets opleveren.

Ziek

Twee weken geleden belde Jerry mij. Hij had nierkanker. Het was verschrikkelijk, maar het was gelukkig niet uitgezaaid. Hij bereidde zich voor op een heel zware periode, maar hij zou er doorheen komen. Hij klonk strijdbaar. Zijn optimisme sloeg over: ‘Wel goed te merken dat je zoveel levenslust hebt’, zei ik ernstig grappend. Jerry lachte en beaamde het: ‘Zeker!’ Daarna verslechterde de situatie razendsnel. De kanker zat opeens toch overal. Ook in zijn hoofd. Hoe lang zou hij al ziek zijn geweest?

Afgelopen donderdag is hij overleden, na een ziekbed van drie weken.

Vrijdagavond was ik bij Jerry’s vriendin Joline en hun zoon Jip. We aten vanille-ijs van IJsmolen en spraken over een andere favoriet: de pistache van Massimo, die ik ook vaak met Jerry had gegeten. Volgens mij het beste pistache-ijs ter wereld (inclusief Italië) Maar Joline vertelde over een zaakje in Trastevere in Rome waar ze met het gezin waren geweest, waar het nog lekkerder was. Daar moest ik echt eens heen! Natuurlijk ga ik dat doen. Probeer ik meteen de vanille.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Twee tips voor de consument die alles op mag lossen, terwijl het grootkapitaal geld verdient en de aarde verder vervuilt

TeunColumns & verhalen

Gedroogde peulvruchten

Sommige lezers willen niet horen hoe rot alles in elkaar zit, ze willen oplossingen. Oplossingen zijn moeilijk, zeker als het hele systeem fout is. Dat systeem moet dus op zijn kop, of weg. Maar begint daar maar eens aan als je nog niet weet wat ervoor in de plaats moet komen. Kamikaze is geen fijn alternatief.

Daarom twee kleine tips, die helemaal passen binnen het huidige denkkader waarin de consument alles moet oplossen, terwijl het grootkapitaal mag doorgaan met geld verdienen en de aarde vervuilen: de snelkookpan en de opwindbare weegschaal. Geen wereldschokkende oplossingen, maar toch fijne beetjes die helpen.

Knijpkat

Eerst maar even het allerkleinste beetje. Die weegschaal. Al jaren was het een grote ergernis dat ik de keukenweegschaal op batterijen, waarop je tot op de gram nauwkeurig ingrediënten kon afwegen, niet goed uit bleek te kunnen zetten. Het zal vast onhandigheid van mijzelf geweest zijn, maar hoe dan ook: regelmatig bleken de batterijen leeg op het moment dat ik enkele grammen gist of zout wilde afwegen. Terwijl je de stroom in zo’n apparaatje effectief maar een paar seconden per keer gebruikt. De rest van de tijd was hij dus energie aan het verbruiken in het kastje. Zonde!

Nu heb je vast toestelletjes met een dikke aan- uitknop die dit euvel verhelpen, maar ik heb online iets beters gevonden. Een weegschaal met een draaiknop eraan. Als je er een paar keer aan draait heb je opeens stroom om je waren mee af te wegen. Er komt geen batterij aan te pas. Een dynamo, of knijpkatprincipe dus. Werkt als een tierelier en is dus reuze handig. Als de stroom ooit uitvalt, kan ik er nog lustig op los wegen. Je hebt ook zaklampen en radio’s die volgens dit principe werken. Goed voor je weet maar nooit.

Snelkookpan

Helemaal blij ben ik met de snelkookpan. Ideaal nu de energieprijzen zo zijn gestegen, want alles wat je moet koken gaat stukken sneller. Vandaar die naam. En dan heb ik nog niet eens verteld wat ik er het geweldigst aan vind: je kunt er gedroogde bonen in koken die je niet eerst een etmaal hoeft te weken. Meteen snelkoken en opeten! Dat is echt fantastisch. Want ik weet vaak wel of ik dezelfde avond zin in bonen heb, maar niet of ik dat de volgende dag ook nog heb. Met een snelkookpan kun je je bonenbehoefte direct bevredigen, zonder je tot blik- of potvoer te wenden. Dit is lekkerder en veel goedkoper. Zo’n zak gedroogde bonen sla je echt voor een habbekrats op de kop.

Het is heel goed om bonen te eten. Ze zijn een supergezonde bron van eiwitten. We weten inmiddels allemaal dat het beter is direct eiwitrijke gewassen op te eten, dan ze eerst te voeren aan dieren om ze vervolgens als vlees naar binnen te werken. Vlees zet heel veel voer om in veel minder voedsel, dus dat is superinefficiënt. Meer groenten eten en minder vlees is het beste dat je als consument voor onze aarde kunt doen.

Tot zover mijn consumentenpraatje, maar uiteindelijk moet het systeem natuurlijk toch op de schop. Laten we daar aan werken terwijl we genieten van een lekker potje bonen.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Journalisten moeten een idioot betoog ontmaskeren. Zoals dat van Bart-Jan Oplaat van de pluimveehouders

TeunColumns & verhalen

Close-up van een haan

Is het erg als mensen onzin uitkramen? Op zich niet. U doet het vast ook weleens en ik zeker ook. Maar als ik in een serieus journalistiek programma optreed en maar wat begin te zwatelen, dan zou het goed zijn als een journalist mij van repliek dient in plaats van de flauwekul ongecorrigeerd de ether in te slingeren. Helaas gebeurt dat niet altijd.

De ramp begint bij de intensieve dierhouderij

Neem de tragische kwestie van de vogelgriep. Dit jaar zijn al meer dan twee miljoen dieren vanwege deze ziekte geruimd. Gedood dus. Op de radio hoorde ik iemand praten over een ‘stille ramp’ waarvoor weinig aandacht is. Al die arme dieren! Dat is natuurlijk ook zo, maar de ramp begint misschien toch ergens anders, bij de intensieve dierhouderij.

Een scharrelkip leeft 56 tot 63 dagen en een legkip wordt meestal geslacht na zo’n anderhalf jaar, als ze minder eieren begint te leggen. Die levensduur is bepaald door economische efficiëntie. Vanuit dierenperspectief is dat ook een stille ramp. Om dan te jeremiëren over dierenwelzijn omdat de beesten nu eerder worden afgemaakt, is misschien wat wrang. Ik begrijp het beter als je het lot van de boer beklaagt die zijn bedrijf naar de knoppen ziet gaan.

Krankzinnige oplossing voor het vogelgriepprobleem

Maar dat is niet de onzin waarover ik het hier wilde hebben. Mij gaat het om Bart-Jan Oplaat, voorzitter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders. In het Radio 1 Journaal mocht hij een krankzinnige oplossing voor het vogelgriepprobleem aandragen. Dat zit zo: de meeste bedrijven die worden geruimd liggen in regio’s waar veel water is. Hier komt besmetting vaker voor, omdat kippen daar in aanraking kunnen komen met de uitwerpselen van besmette wilde vogels.

De dierenbescherming kwam daarom enige tijd geleden met het logische voorstel om pluimveebedrijven uit die waterrijke gebieden te weren. Nieuwe bedrijven zouden zich sowieso elders moeten vestigen en bestaande ondernemingen zouden met subsidie verplaatst kunnen worden. Bart-Jan Oplaat ziet het anders: waarom zou je de kippenstallen uit de natte natuur halen, als je ook de natte natuur minder nat zou kunnen maken? Niet de boer moet veranderen, maar de natuur! Laat de omgeving zich maar naar de boeren schikken. Waarom makkelijk doen als het moeilijk kan?

De pluimveelobby

Volgens Oplaat is de Nederlandse natuur te aantrekkelijk voor trekvogels. Dat moet stoppen, want ‘de overheid rolt nu gewoon de rode loper uit voor meer besmettingen. Nog even en we hebben meer ganzen in Nederland dan kippen.’ Nog even, meneer Oplaat? Hoelang, dacht u? Op dit moment hebben we volgens Sovon Vogelonderzoek Nederland ‘op het hoogtepunt van de winter ruim twee miljoen ganzen in Nederland, iets minder dan enkele jaren geleden’ en zo’n honderd miljoen kippen. Dat komt dus niet in de buurt. Toch jammer dat de verslaggever van dienst de pluimveelobbyist niet corrigeerde. Als we naar alle watervogels kijken, dan komen we op zo’n 7,5 miljoen dieren. Nog steeds een schijntje vergeleken bij de enorme hoeveelheid kippen.

Het betoog van Oplaat is idioot en gevaarlijk. Waarom zou je de hele natuur anders in moeten richten omdat wij zo graag heel veel dieren dicht bij elkaar op de verkeerde plaats willen hebben? Als de plaats fout is, dan moeten die stallen elders. Als zo’n betoog met zelfverzonnen feiten wordt ondersteund, dan moet de journalistiek de flauwekul ontmaskeren. Nu gebeurt het omgekeerde: als het niet wordt weerlegd, denken mensen dat we Oplaats doemscenario serieus moeten nemen. Dat is gevaarlijk.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

We zitten vast in een rot systeem en we kunnen ons zelfs geen alternatief meer voorstellen

TeunColumns & verhalen

duurzaamheid duurzame landbouw

Hopelijk bent u vrolijk de paasperiode doorgekomen, want vandaag breng ik geen blijde boodschap: we zitten vast met z’n allen. Vast in een rot systeem en niemand weet goed hoe we eruit komen. Uiteindelijk zal het wel met het kapitalisme te maken hebben, waarover de inspirerende en ondanks alle ellende toch vrolijk makende Abel van Gijlswijk van de punkband Hang Youth in een schitterende uitzending van Tegenlicht vaststelde dat het onontkoombaar is.

Is biologische landbouw de oplossing?

Zelfs als je je tegen dit systeem wil keren, doe je eraan mee. Je wordt er hoe dan ook door opgeslokt en daarmee zijn we uiteindelijk allemaal hypocriet. Ik natuurlijk ook. Van Gijlswijk stelt vast dat het geniale en griezelige van het kapitalisme is, dat we ons er zelfs geen alternatief meer voor kunnen voorstellen.

De afgelopen weken heb ik mij voor het programma Pointer weer eens verdiept in de duurzame landbouw. De Europese Commissie heeft in het zoveelste plan (De ‘boer tot bord strategie’) de ambitie uitgesproken dat in 2030 de Europese landbouw een stuk duurzamer en diervriendelijker is. Een kwart van onze landbouw moet biologisch worden.

Het is de vraag of biologische landbouw de oplossing is, maar dat het duurzamer en diervriendelijker kan, is wel duidelijk. En dat betekent: meer groente en fruit en minder en duurder vlees. Dat is beter voor de planeet en beter voor onze gezondheid. Het grote probleem: waarschijnlijk gaat het nooit lukken. Nederland heeft nu bijvoorbeeld maar 4 procent biologische landbouw en dat aandeel lijkt voorlopig nog niet te groeien.

Van de consument zal de verandering niet komen

Het systeem is rot. Neem een boer die zijn stallen diervriendelijker wil maken. Een beetje meer ruimte voor de dieren, een luikje om af en toe naar buiten te gaan en geregeld vers stro. Is dat teveel gevraagd? Natuurlijk niet. Toch vergt deze verbetering ten opzichte van de standaardstallen een miljoeneninvestering. Hoe is die terug te verdienen? Door meer dieren te nemen! Anders kan de boer niet uit. Maar we wilden toch juist een kleinere veestapel om de uitstoot van stikstof en broeigassen tegen te gaan? Jammer dan.

Moeten consumenten dan niet gewoon meer betalen voor sympathieker vlees? Dat klinkt goed, maar het gros van de consumenten wil dat helemaal niet. Die is óf puur gericht op de prijs (dat kun je mensen met weinig geld ook niet kwalijk nemen) óf is helemaal niet geïnteresseerd in alle stickertjes en keurmerken die op de verpakkingen staan. Die koopt wat hij altijd al kocht.

De oplossing van ambtenaren en consultants om nog meer mooie folders te maken en met goede voorlichting mensen over te halen verantwoorder vlees te kopen, zal dus niks uithalen. Hoe graag de neoliberalen het ook willen, van de consument zal de verandering niet komen. Er moet meer gebeuren.

We zitten vast in een rot systeem

Dan maar de politiek. Politieke leiders moeten de moed tonen maatregelen te nemen die ons leven minder leuk maken. Vliegen duurder maken, inzetten op duurzame energie – ook in de achtertuinen van boze burgers – en de prijs van (onverantwoord) vlees verhogen. We moeten immers minder vlees en meer groente en fruit gaan eten. Maar omdat politici herkozen willen worden, nemen ze geen maatregelen die de burgers tegen de haren instrijken. Politici behandelen kiezers als consumenten. We zitten vast in een rot systeem.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant.

Deel dit bericht

Laat jongeren ook stemmen, dommer dan de volwassenen zullen ze het heus niet doen

TeunColumns & verhalen

stemmen rood potlood

Ken je die mensen die zeggen dat je ‘in het nu’ moet leven? Niet in het verleden blijven hangen en je zeker geen zorgen maken over later, maar echt nu hier zijn, is het devies – het heden voelen, ruiken en beleven, want dat is het enige wat echt bestaat. Het klinkt best simpel, maar toch kost het honderden euro’s aan zenmeditatie om deze gelukzalige staat te bereiken. Ik voel dat daar iets paradoxaals in zit, maar ik laat het bij dat gevoel. Ook dat is verlichting.

Puberbrein

Alleen jongeren kunnen het allemaal zonder cursussen, in het hier en nu leven. Sterker nog, er wordt wel beweerd dat ze niet anders kunnen. Ze denken niet goed na over de gevolgen van hun daden, willen direct bevrediging van hun verlangens en de toekomst boeit hen niet zo. Het gekke is dat daar door volwassenen dan weer helemaal niet lovend over wordt gesproken. Want die pubers zijn niet verlicht, die hebben gewoon onderontwikkelde hersenen (hier voel ik dan weer iets ironisch bij, maar ook dat laat ik verder). Zij hebben een puberbrein.

Mijn ervaring is dat jongeren het niet leuk vinden als je telkens over dat minderwaardige breintje begint, als ze iets belangrijks vergeten of iets doms doen. Alsof ze niet meetellen en we ze pas serieus moeten gaan nemen als hun hersenen volgroeid zijn. Dat zou inderdaad heel stom zijn.

Domme mensen met volgroeide hersenen

Want kijk eens naar al die types die kennelijk wel volgroeide hersenen hebben. Zijn die dan wel in staat na te denken over de gevolgen van hun acties en rekening te houden met de toekomst? Het lijkt er niet op. Het zijn de ouderen die het klimaat naar de knoppen helpen, oorlog voeren en niets doen aan ongelijkheid tussen arm en rijk, man en vrouw en wit en zwart; die buitenlandse investeerders oproepen zich op de Nederlandse huizenmarkt te begeven en studiebeurzen lukraak afschaffen en weer (enigszins) instellen; die alle principes overboord gooien als er geld verdiend kan worden.

Als je een beetje oog had voor de toekomst zou je toch nooit zo afhankelijk worden van Russisch gas? Of wereldkampioenschappen organiseren in landen waar ze arbeiders als slaaf behandelen en zelfs dood laten gaan? Er is weleens onderzocht dat Brexit niet was doorgegaan als jongeren aan het referendum hadden mogen meedoen. Maar ja, dat mochten ze dus niet. En zo nemen domme mensen met volgroeide hersenen beslissingen over die toekomst die zijzelf nauwelijks meer hoeven mee te maken, maar de jongeren wel. Dat is toch oneerlijk?

Stemrecht

Of het door zencursussen komt weet ik niet, maar het is duidelijk dat onze machthebbers te veel in het nu leven en de toekomst vergeten. Jongeren kunnen alleen maar toekijken (en meelopen in klimaatmarsen) terwijl volwassenen hun aarde verwoesten. Dat is frustrerend.

Geef ze (zeg, vanaf 16 jaar) stemrecht en laat ze meebeslissen. Dommer dan de volwassenen zullen ze het heus niet doen. Het zou zomaar kunnen dat stemrecht voor mensen met een puberbrein politici aanspoort ook echt aan hun belangen te gaan denken. Want misschien bekommeren de hoge heren en dames in Den Haag zich niet altijd om burgers, maar voor kiezers zijn ze nog steeds bang. Geef de jeugd de toekomst.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht