Columns & verhalen

Met Mieke van der Weij praat Teun op de radio over de listige tactieken van de voedingsindustrie, dit natuurlijk naar aanleiding van zijn nieuwe boek De mens is een plofkip. In de uitzending van NOS Met het Oog op Morgen omschrijft Teun zijn boek als betoog. ‘Misschien zelfs een licht bozig betoog’. We worden betutteld door de voedingsindustrie, en dat moet stoppen. Het is tijd voor onttutteling en wij moeten ons bevrijden van de macht van de voedingsindustrie.

Volgepropt met rommel

Teun vertelt Mieke over een begrip dat Michael Pollan bedacht, de zogenaamde foodlike substances. Voeding moet voedingswaarde hebben, zoals vezels. ‘Maar heel veel dingen die we eten is gewoon een soort spul wat helemaal nergens goed voor is.’

Kijk je op de ingrediëntenlijst van dat soort voeding, dan zie je soms wel 30 dingen staan. Hoe ontstaat dat soort voedsel eigenlijk? Je hebt bijvoorbeeld volkorenmeel, vertelt Teun, maar dat vindt de fabrikant niet goed. ‘Dus ze halen alle vezels eruit, dan houd je wit meel over. Dan doen ze er suiker en zout en vet in, want dat vinden wij verslavend lekker. En dan stoppen ze er nog allerlei conserveringsmiddelen in en dat soort dingen. En zo worden wij volgepropt met rommel.’

Chips is perfectie

‘De voedingsindustrie doet echt onderzoek op mensen,’ vertelt Teun. Hoeveel suiker kunnen we er nog in doen? Hoeveel vet kunnen we er nog in doen? Het is een zoektocht van de industrie om producten te maken waar wij maar van blijven eten. ‘Het sublieme etensmiddel, dat niet goed voor ons is, maar waar wij gewoon verslaafd aan zijn, zijn chips. Want het gaat eigenlijk om de combinatie suiker, zout, vet. Dat vinden wij onweerstaanbaar. En bij de chips is dat tot in perfectie geslaagd.’

De benzinepomp

Ook Teun eet chips en friet. Mieke vindt het maar apart dat iemand die zo met deze problematiek bezig is toch nog af en toe een frietje haalt. Maar dat is dus het hele punt, legt Teun uit. ‘Het zit zo vernuftig in elkaar, dat zelfs mensen die het weten, die gaan soms voor de bijl. En waar ik het meest voor de bijl ga dat is of op het station, of bij de bezinepomp.’

Als Mieke misprijzend spreekt over het scoren van een gore gevulde koek, riposteert Teun verontwaardigd: ‘Gore gevulde koek? Mieke, de gevulde koek is mijn lievelings.’

Teun beschrijft waarom de bezinepomp zo gevaarlijk is voor de mens. Bij de koffie proberen ze je er altijd iets lekkers bij te slijten. Negen van de tien keer kun je wel weerstand bieden, maar als je een beetje moe bent, zo aan het einde van de dag, denk je: nou, deze ene keer kan het wel. ‘En voor je het weet heb je tien ene keren in de maand.’

Vrije keuze

In De Mens is een Plofkip lees je niet alleen over het criterium van de ‘dooreetbaarheid’, leer je over pieken in de suikerspiegel, ‘hoe meer chips je eet, hoe meer honger je krijgt’, maar wordt ook de vraag besproken hoe vrij de vrije keuze in voeding eigenlijk is.

‘Op een bepaalde manier is er natuurlijk een keuze.’ Maar, wij zitten stevig in de greep van de industrie. ‘Ten eerste hebben die fabrikanten die middelen zo in elkaar gefabriekt waarbij ze hersenonderzoek hebben gedaan, waarbij ze mensen hebben laten proeven, dat het onweerstaanbaar lekker is. Ik vergelijk het ook met drugs. Dezelfde genotsplekken in de hersenen slaan aan bij dit soort eten.’ Bovendien is maar liefst 80% van de voeding in de supermarkt ongezond. Dus 80% van de marketing is dat ook. Op alle plekken waar je komt: overal wordt dit spul ons aangeboden, vertelt Teun.

Oerbrein

‘Dan heb je dus ons oerbrein, dat oerbrein zegt: wij willen eigenlijk calorierijk voedsel eten. Omdat vroeger de jager-verzamelaar, die ving een keer een bizon. En dan dacht die van: ha, lekker veel calorieën, want misschien kom ik een maand lang geen bizon meer tegen. Alleen, nu komen we op elke straathoek een bizon tegen. En elke keer gaat het oerbrein weer zeggen: we willen het.’

Mieke vraagt Teun: Dus je bent niet zo streng voor mensen? Teun zegt dat het juist de industrie is die heeft bedacht dat het onze eigen keuze zou zijn ongezond te eten. ‘Ze hebben er miljarden aan gespendeerd om dat idee in ons hoofd te krijgen. Maar het punt is: wij zijn eigenlijk een beetje weerloos. Dus óf de fabrikanten zouden er wat aan moeten doen. Maar die zijn op aarde, niet om lekker en gezond voedsel te maken, maar om winst te maken. Dus eigenlijk is het ook een appel aan de overheid om met strengere regels te komen.’

Hoopvol onttuttelen

Strengere regels lijken er alleen niet van te komen. Teun probeert desondanks hoopvol te blijven. Een suikertaks moet toch mogelijk zijn, of kinderen warm laten lunchen op school. ‘Als je de kinderen van jongs af aan slecht eten geeft, dan wordt dat de norm, dan raken ze daaraan gewend, dan is het heel moeilijk om dat er weer uit te krijgen.’ Teun maakt in ieder geval al elke ochtend warme lunch voor zijn kinderen.

‘Die fabrikanten zeggen altijd: het is betutteling als je er iets tegen wilt doen. Maar ik zeg: nee, wij worden betutteld door die fabrikanten. Die schuiven ons die rommel in de mik. Dus wij moeten nu onttuttelen en ons bevrijden van de macht van de voedingsindustrie.’

‘Ok Amen,’ besluit Mieke van der Weij het radio-interview.

Luister (of bekijk) de uitzending van Met het Oog op Morgen terug

Luister (of bekijk) het gehele fragment uit de uitzending van NOS Met het Oog op Morgen, hier op de website van NpoRadio1. De uitzending was op 7 april 2024.

Bestel hier het boek De mens is een plofkip.