Bij Jinek: ‘Als kweekvlees werkt, is dat natuurlijk fantastisch’

TeunIn de media

Teun bij Jinek aan tafel om te praten over de vraag - Is kweekvlees de toekomst

In Maastricht opende een eerste fabriek die op grootschalige wijze kweekvlees kan produceren. Reden voor Eva Jinek om Teun aan tafel te vragen om het over kweekvlees te hebben.

Kweekvlees als oplossing

De kweekvleeshamburgers zijn nog niet op de markt, daar zijn ze op het moment nog te duur voor. Teun mag de hamburger van kweekvlees, die al wel op tafel ligt, ook nog niet proeven, dat is nog niet toegestaan. Maar Teun is positief. ‘Als dit werkt, is het natuurlijk fantastisch.’

We moeten uiteindelijk namelijk af van al dat dierenvlees. ‘Wij hebben de meeste dieren per inwoner van de hele wereld, dat is ongelooflijk.’ De afgelopen verkiezingen stonden ook niet voor niets in het teken van het stikstofprobleem.

Mensen willen vlees eten

‘Er moet op een gegeven moment toch een soort transitie komen. Dat kan door allemaal vegetariër te worden, of vegan. Maar er zijn nu eenmaal heel veel mensen die toch vlees willen eten. Maar het probleem is dat wij gewoon veel te weinig aarde hebben om al die dieren rond te laten lopen en te laten eten. Je kan een dier natuurlijk acht kilo voer geven, maar dan is het veel efficiënter om die acht kilo voer zélf op te eten, dus door groente te eten. Maar met dit soort dingen kan je toch vlees eten.’

Teun stelt dat het huidige model van de vleesindustrie niet is vol te houden en dat de boeren dus wel moeten veranderen.

Kweekvlees is nog te duur en te klimaatonvriendelijk

Teun ziet nog wel wat beren op de weg. Het kweekvlees is nu nog ongelooflijk duur, de productie zal eerst nog flink opgeschaald moeten worden om een betaalbaar product te krijgen.

En niet onbelangrijk: het vergt nu nog ontzettend veel energie om kweekvlees te produceren, dus het is nog niet zo klimaatvriendelijk.

Kijk terug

De uitzending van dinsdag 9 mei 2023 is hier terug te zien op Videoland. Teun van de Keuken zit samen aan tafel met Maarten Bosch van Mosa Meat die vertelt over de hamburgers van kweekvlees die het bedrijf produceert.

Afbeelding: Screenshot uitzending Jinek van 9 mei 2023

Deel dit bericht

Overgewicht je eigen schuld? Dat is veel te simpel gesteld

TeunColumns & verhalen

Overgewicht je eigen schuld? Dat is veel te simpel gesteld. Een opengesperde hand steekt uit de mond van een man

Als het om maatschappelijke problemen gaat, wordt vaak naar de consumenten gewezen. Niet de bedrijven die de rotzooi maken of de overheden die regels kunnen maken en belasting kunnen heffen, maar de consument is verantwoordelijk. Als hij de omstreden waar niet zou kopen, dan zou de misstand niet bestaan. Simpel gedacht en een groot succes voor de marketeers van het bedrijfsleven.

Overgewicht is de gevaarlijkste ziekte

Deze gedachte speelt het nadrukkelijkst als het om overgewicht gaat. In de wereld lijden inmiddels 2,6 miljard mensen aan overgewicht of obesitas. Daarmee is het de gevaarlijkste, meest verspreide ziekte ter wereld. In Nederland heeft de helft van de bevolking overgewicht, onder laagopgeleiden zelfs 6 op de 10. Zouden dit allemaal luie, slappe mensen zijn zonder wilskracht? Zou het allemaal aan hen zelf liggen?

Normaal gesproken hebben we mededogen met mensen die aan een ziekte lijden, maar bij overgewicht is dat zelden zo. Ze doen het immers zelf hè, dat eten? Ze zouden zich toch ook kunnen inhouden of gezondere keuzes kunnen maken? Elk pondje gaat door het mondje en eigen schuld dikke bult.

Afschuw van dikke mensen

Jort Kelder geeft in een column blijk van zijn afschuw van dikke mensen. Waarom zou hij als dunne sportieve man die gezond eet via de zorgverzekering moeten meebetalen aan de medische kosten van mensen met overgewicht? ‘Grijpt u straks bij de groentejuwelier naar de broccoli of staat u na een lange kantoordag te zweten in de sportschool, gelieve dan even stil te staan bij die andere helft van Nederland die zojuist met een blikje bier, een zak chips en een mentholsigaret is neergeploft op de sofa. Wel solidair blijven hè?’

Complex

De situatie is iets complexer dan Kelder doet voorkomen. Mac van Dinther noemde in deze krant in zijn uitstekende serie ’De 10 geboden over goed eten’ van een paar jaar geleden al een paar oorzaken van overgewicht die buiten het individu liggen: zo zou 50 tot 80 procent van ons lichaamsgewicht genetisch bepaald zijn. Waar sommige mensen uren niet aan voedsel denken, hebben anderen constant honger. Daar kan geen wilskracht tegenop.

Met het overaanbod van ongezond voedsel op straat en de supermarkt (85 procent van het aanbod is ongezond) is het moeilijk de verleiding permanent te weerstaan.

En dan is er de prijs. Mensen die bij het boodschappen doen elke euro moeten omdraaien, kunnen zich helemaal geen groentejuwelier permitteren. Die moeten goedkoop voedsel kopen, dat vaak bestaat uit suiker, vet, wit meel en ultra bewerkte dikmakers. Niet voor niets komt overgewicht veel meer voor bij mensen met weinig geld dan bij de Jort Kelders van deze wereld. Dan is het extra lullig als je als gezonde rijke geen solidariteit kan opbrengen.

Ook de kracht van marketing is enorm. Bedrijven geven 1,6 miljard euro – 100 euro per inwoner – per jaar uit aan voedselreclame, terwijl de overheid maar 25 euro te besteden heeft om een gezonde leefstijl te bevorderen. Ruim driekwart van die reclames is voor ongezond voer. Laten we daar wat aan doen.

Laten we mensen met overgewicht niet nog verder de put in praten

Laten we zorgen dat buurten gezonder worden en niet elk failliet schoenmakertje wordt vervangen door een fastfoodzaak. Laten we het aanbod in supermarkten gezonder maken en de (kinder-)marketing een halt toeroepen. Laat de overheid zorg dragen voor de gezondheid van haar burgers. En laten we mensen met overgewicht niet nog verder de put inpraten.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Bij Jinek: De stakers bij de distributiecentra van Albert Heijn hebben groot gelijk

TeunIn de media

Teun van de Keuken bij Jinek over de stakingen bij de distributiecentra van Albert Heijn

De schappen bij de Albert Heijn raken steeds leger door de stakingen in de distributiecentra. De stakers eisen meer salaris en Teun geeft ze groot gelijk.

Recordwinsten Albert Heijn

Albert Heijn maakt namelijk recordwinsten, de topbestuurders verdienen er enorm veel geld en de aandeelhouders blijven cashen. Maar de werknemers delen niet mee in de winst.

Terwijl, ook voor commerciële bedrijven bestaat er een zekere moraal, zegt Teun. Hij snapt dan ook werkelijk niet waarom die topmensen niet willen dat de mensen die voor hen werken tevreden zijn. Niet iedereen hoeft miljonair te worden, maar een goed bestaan zou je je werknemers toch moeten wensen.

Schoonmaker

Eva Jinek vraagt Teun of hij zijn schoonmaker nu ook 10% meer salaris betaalt om de inflatie te corrigeren. Teun blijkt zijn schoonmaker al veel meer te betalen dan hij zou hoeven doen, maar had over een inflatiecorrectie nog niet nagedacht. Teun vindt het een goed punt van Jinek.

Kijk terug

De uitzending van dinsdag 2 mei 2023 is hier terug te zien op Videoland. Teun van de Keuken spreekt in de uitzending samen met Shefania Sewbaks van vakbond FNV en stakende werknemer Berkan Kartal over de stakingen bij de distributiecentra van Albert Heijn.

En lees hier de column van Teun in de Volkskrant over de inflatie die bedrijven zelf verder aanjakkeren.

Afbeelding: Screenshot uitzending Jinek van 2 mei 2023

Bedrijven naaien klanten en personeel

TeunColumns & verhalen

Een portemonnee met een lijmklem eromheen, door inflatie is het lastiger je boodschappen te betalen

‘We worden weer genaaid, we worden weer genaaid, we worden weer genahaaid!’ Er is geen voetballied, als we deze uitbarsting van emotie na een vermeende scheidsrechterlijke dwaling een lied mogen noemen, waar ik zoveel van houd. De zelfverklaarde slachtoffers geven uiting aan hun woede, maar zwelgen ook in het onrecht dat natuurlijk wéér hen treft. Ze hadden niks anders verwacht. Iedereen is tegen ze.

Het is naaien of genaaid worden

Die supporters hebben een thema te pakken dat het voetbal ontstijgt. In een neoliberale samenleving waarin multinationals ruim baan krijgen en toeslagenouders, Tata-omwoners en Groningse aardbevingsslachtoffers het maar zelf moeten uitzoeken, is het vaak naaien of genaaid worden.

Bij het voetbal ga ik er wellicht naïef van uit dat het naaien enigszins gelijkelijk over de clubs is verdeeld, maar in de economie is dit geenszins het geval. Het zijn altijd dezelfde mensen die worden gepakt, die wéér worden genaaid. De mensen die het toch al moeilijk hadden.

Waarom zijn sommige spullen zo goedkoop?

Vaak vragen mensen zich af waarom artikelen duur zijn. Dat is ook interessant, maar ik heb me de afgelopen jaren toch vooral beziggehouden met de omgekeerde vraag: hoe kunnen sommige spullen zo spotgoedkoop zijn?

Hoe kan een dier gefokt, gevoerd en geslacht worden en voor een grijpstuiver in onze schappen liggen? Hoe kan cacao aan de andere kant van de wereld worden verbouwd, getransporteerd, tot chocolade en reep worden verwerkt, verpakt, gedistribueerd en voor zo weinig geld in winkels worden verkocht waar ook personeel werkt? Of denk aan de hele lange keten van het verbouwen van katoen tot het aannaaien van pailletjes in de kledingindustrie, die zich vaak over meerdere werelddelen uitstrekt. Hoe kunnen kleren soms zo goedkoop zijn?

Het antwoord is simpel. Iemand of iets wordt genaaid. Boeren en arbeiders worden uitgebuit en in het productieproces wordt nauwelijks rekening gehouden met het milieu of de arbeidsomstandigheden. Werknemers werken met gevaarlijke kapmessen, zwoegen de hele dag in de brandende zon of staan onbeschermd met blote handen in verfbakken om onze kleren te kleuren. De troep loopt zo het (open) riool in. Van supermarkten is bekend dat ze in hun prijzenoorlogen hun leveranciers de duimschroeven aandraaien. Boeren verkopen hun waar soms zelfs onder de kostprijs. Ze worden weer genaaid.

Bedrijven jakkeren de inflatie aan

Inmiddels weet ik dat de vraag waarom spullen zo duur zijn minstens zo interessant is. Zeker omdat door de inflatie veel mensen moeite hebben hun boodschappen te betalen. Inmiddels zijn er sterke aanwijzingen dat die inflatie nog verder wordt aangejakkerd door de bedrijven zelf. Hun winsten stijgen meer dan hun omzet, omdat ze (zo stelt bijvoorbeeld FNV in een rapport vast) misbruik maken van de inflatie om hun prijzen nóg iets meer te verhogen. De mensen hebben het toch niet in de gaten. Ze kunnen genaaid worden zonder dat ze het doorhebben.

Waar gaat dat geld heen? Naar de werknemers om ze eerlijk te laten delen in de groeiende winsten en ze te helpen hun boodschappen te kunnen betalen? Naar verduurzaming? Naar verbetering van de arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden? Niks van dat alles. Naar de topmanagers en de aandeelhouders. Die worden rijker terwijl werknemers en de klanten weer worden genaaid. FNV pikt het niet meer en heeft verschillende distributiecentra van Ahold platgelegd. Ze eisen 10 procent loonsverhoging voor het personeel. Langzamerhand raken de Albert Heijn-schappen leeg. Heel goed. Naai terug, actie!

Teun bij Jinek

Teun was in mei ook te gast bij Jinek. In de uitzending sprak hij uitgebreid over de stakingen bij de distributiecentra van Albert Heijn.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Er was nooit een betere tijd om man te zijn

TeunColumns & verhalen

Man duwt symbool van mannelijkheid voor zich uit via Pixabay

Lieve jongens, beste mannen,

In deze krant las ik dat jullie het moeilijk hebben. Jarenlang, misschien wel gedurende de hele geschiedenis van de mensheid, was het heel gemakkelijk om man te zijn. Tot een jaar of tien geleden. Toen begon de lading te schuiven. Zal je altijd zien! Wat een lullige timing. Begin je net je babyvet kwijt te raken, sta je klaar het mannetje te spelen en de lakens uit te delen, blijkt het spel opeens veranderd.

Stoer doen? Misschien kwamen jullie vaders er nog mee weg (hoewel die hoogstwaarschijnlijk ook al sulletjes waren die met een schort om de afwas deden), maar voor jullie is het speelkwartier over voor het goed en wel is begonnen.

Übermacho en griezel Andrew Tate

Haro Kraak en Loes Reijmer spraken in een fijn stuk met jongens in Brabant die zich aangetrokken voelen door übermacho en griezel Andrew Tate. Een man met heel veel dure horloges en sportauto’s, die vrouwen als minderwaardige schepsels behandelt. Alles uit naam van de mannelijkheid. En, o ja, hij wordt ook verdacht van vrouwenhandel en verkrachting.

De jongens vinden Tate motiverend omdat hij ze aanspoort iets van het leven te maken door te sporten, niet op de bank te hangen, veel geld te verdienen en niet te veel aandacht aan school te besteden. Ook komt hij op voor traditionele rollenpatronen. Zo zegt een van de jongens: ‘ik vind dat een man man moet zijn. Wie gaat er anders straks de huizen bouwen? Je hebt mannen gewoon nodig in de maatschappij. Wie heeft de telefoon uitgevonden? Wie heeft de stoel uitgevonden? Dat zijn allemaal mannen.’

Ook seksueel staat de vrouw onder de man: ‘ik denk dat de meeste mannen vrouwen als een object zien. Iets wat ze voor even kunnen gebruiken. Mannen hebben een hogere status, ze zijn dominanter en hebben meer geld.’ Een vrouw moet daarom ook een lagere bodycount (minder sekspartners) hebben gehad dan haar man. Als man moet je ‘met pijn om kunnen gaan, niet janken, en iets van je leven maken’.

Collega Elma Drayer heeft het stuk ook gelezen en is het met jullie eens. Het lijkt haar helemaal niet leuk om nu man te zijn. Je krijgt voortdurend ingepeperd dat je fout bent. Mij is dat nooit zo opgevallen, maar als zowel Elma als de Brabantse jongens het zeggen, dan zal er wel iets aan de hand zijn.

Ik had gewild dat ik in deze tijd puber was

Maar jongens, zou het ook niet fijn kunnen zijn als de dingen veranderen? Dat oude manbeeld dat Tate wanhopig overeind wil houden was voor de meesten van ons toch ook niet prettig? Al die verwachtingen: dat eeuwige stoer doen terwijl je onzeker bent, dat niet janken, dat dominant zijn terwijl je je niet zo voelt. Die stomme auto’s en horloges, dat domme inhoudsloze bezit? Who fucking cares?

Ik had gewild dat ik in deze tijd puber was. Dat ik meer van mijn onzekerheid had kunnen laten zien en dat ik niet altijd het initiatief hoefde te nemen om een meisje te versieren. Dat was hartstikke eng.

Trouwens jongens, het is veel gezelliger om een beetje gelijkwaardig te zijn in een relatie. Dat zorgt voor leukere seks, betere gesprekken en meer lol. Ik weet zeker dat heel veel jongens in Brabant en elders dolblij zijn dat een man geen man meer hoeft te zijn.

Afbeelding: Gerd Altmann via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Ik geloof niet dat we nog te redden zijn, maar ik doe toch mijn best

TeunColumns & verhalen

Vijf voor twaalf - Een klok met in het midden de aarde heeft als grote wijzer een brandende lucifer die de kleine wijzer nadert, die ook een lucifer is

Heeft het nog zin om je druk te maken? Hoe blijf je vechten tegen de bierkaai, terwijl inmiddels wel duidelijk is hoe een enorm die bierkaai is? Zijn we niet te laat? Als je ziet hoe we in korte tijd de hele aarde verkloten, dan is het moeilijk de moed erin te houden. Het liefst zou ik mijn stoel in een hoek van de kamer willen schuiven, een biertje opentrekken en heel hard schreeuwen: ‘We are all gonna die!’ Ook los van de nakende zondvloed is dat een zekerheidje.

Of je optimistisch of pessimistisch bent is een karakterkwestie

Ik ben dus helemaal niet optimistisch. Nooit geweest ook. Of je optimistisch of pessimistisch bent, heeft denk ik weinig te maken met de realiteit buiten jezelf. Het is een karakterkwestie. Kijk je zonnig naar het leven en de toekomst of zie je de bui al hangen? Soms hoor je iemand zeggen dat het je taak is (als politicus, als ouder, als mens) om optimistisch te zijn: ‘Anders geef je het meteen op.’

Dat is een denkfout. De optimist gaat ervan uit dat het toch wel goed komt en kan achteroverleunen. Maar de pessimist die uit het goede hout is gesneden, gaat uit van het falen, de mislukking, de totale ondergang, maar legt zich daar niet bij neer. Die zal alles doen wat in zijn macht ligt om zijn eigen ongelijk te bewijzen. Bijna tegen beter weten in. Zo modderen we voort. We proberen op een minder belastende manier te leven, we spreken ons uit, we voeren actie en stemmen op de goede partijen (ik lees deze laatste zin terug en bedenk me dat we die eigenlijk op steigerhout moeten schilderen met daarvoor de woorden ‘In dit huis:’).

We hebben die hele schepping/evolutie naar onze hand gezet

Terug naar de ellende. Wat zijn wij mensen toch ongelooflijk arrogant. We hebben die hele schepping/evolutie naar onze hand gezet. Alles wat erin zit, persen we eruit. We maken kippen die bijna elke dag een ei leggen, koeien die alleen nog uit permanent volle melkuiers bestaan en zeugen met meer tepels die om de haverklap zwanger zijn.

Intussen laten we ook de aarde zo snel opwarmen dat mijn fatalistischer vrienden al zeggen dat elke inspanning nu tevergeefs is. De verschrikkelijke zeespiegelstijging is niet meer te stuiten. Ook de delfstoffen die we nodig hebben om onze verwoestende, maar heerlijke levensstijl intact te houden, raken op.

Hoever kunnen we onze planeet nog uitwringen?

Wat is de oplossing die de mensen met geld en invloed voor ogen hebben? Op andere plekken zoeken en die ook kapotmaken. Elon Musk, die ooit een milieuridder leek met zijn elektrische auto’s, stuurde een energieverslindende raket de ruimte in, net als een paar andere gefrustreerde miljardairs. Moeten we een lege planeet gaan koloniseren om daar ons verwoestende trucje te herhalen?

Ook hier op aarde hebben ze nog plekjes op het oog om leeg te roven. De diepzee, die van niemand is en dus van iedereen, is favoriet. Diep op de oceaanbodem mijnbouw plegen om waardevolle metalen naar boven te halen. Dat levert natuurlijk enorme vervuiling op en veroorzaakt onherstelbare schade aan de natuur (eeuwenoude koralen en vissen die soms honderden jaren oud kunnen worden).

Hoever kunnen we onze planeet nog uitwringen? Genoeg is genoeg. Laat Nederland zich aansluiten bij de landen die vinden dat de diepzee met rust gelaten moet worden. Geef deze ouwe pessimist eens ongelijk.

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Beloon bedrijven als Tata Steel niet langer voor vieze en ziekmakende werkwijze

TeunColumns & verhalen

Het strand van Velsen met op de achtergrond de ijzerfabriek Tata Steel - eerder Koninklijke Hoogovens

Jarenlang hebben vieze, ziekmakende bedrijven met volkomen minachting voor hun omgeving ongestoord hun gang kunnen gaan. Het leed dat de gaswinning in Groningen heeft aangericht kennen we inmiddels allemaal. De eindeloze procedures waarin bewoners moesten aantonen dat de scheuren, verzakkingen en verwoesting van hun huizen echt het gevolg waren van de aardbevingen die de NAM hadden veroorzaakt, maakten de mensen moedeloos en murw. Alles verliezen en nog je recht niet krijgen, sloopt een mens.

Tata Steel maakt zijn omgeving ziek

Bij Tata Steel gaat het er minstens zo schrijnend aan toe. Dit bedrijf is waarschijnlijk het smerigste dat we in ons land hebben. Het is de grootste CO2-uitstoter van ons land en stoot ook de meeste stikstof uit van alle bedrijven in Nederland. Twee keer zoveel als goede tweede Schiphol. Zou het niet de moeite waard zijn eens naar IJmuiden te kijken, nu het stikstofprobleem ons hele land platlegt?

Minstens zo erg is hoe ziek Tata Steel zijn omgeving maakt. Dit komt door de uitstoot van PAK’s, een groep kankerverwekkende stoffen die vrijkomt bij onvolledige verbranding. De IJmond, waar de staalfabriek staat, is wat PAK’s betreft de smerigste regio van Nederland. Veel bewoners lijden aan hart- en vaatziektes en hebben longklachten. Longkanker komt hier zelfs tot 51% meer voor dan het landelijk gemiddelde.

Net als in Groningen is het voor deze bewoners bijna ondoenlijk om bij Tata hun recht te halen: is het echt zeker dat hun ziekte veroorzaakt is door de staalgigant?

Provisorisch oplappen

Bij de Hoogovens (nu dus van Tata) is de ellende pas goed begonnen in de jaren ’70 toen er een gigantische tweede fabriek, Kooks 2, op het terrein werd geopend. Sinds de opening waren er geregeld calamiteiten. Het ding lekte en er kwamen schadelijke stoffen vrij. Eigenlijk zou hij tijdelijk gesloten moeten worden om hem goed op te knappen.

Maar dat kan niet, legde de directeur mij ooit uit toen ik hem voor een televisieprogramma interviewde. Dat kost te veel geld. Het bedrijf moet volcontinue draaien om winst te maken. En dus wordt hij af een toe een beetje provisorisch opgelapt. De vervuiling en de ziektes van de omwonenden worden op de koop toe genomen.

Tata Steel betaalt geen winstbelasting en wil miljarden subsidie

Maar Tata is heus wel van goede wil, hoor. De Indiaase multinational, die ondanks grote winsten overigens geen winstbelasting betaalt, is bereid op een duurzame manier staal te gaan produceren, als de Nederlandse overheid daarvoor een flinke subsidie lapt. Dat zou zomaar in de miljarden kunnen lopen! Dacht het even niet.

Het is vreemd dat bedrijven het normaal vinden om winst te maken door regels aan de laars te lappen, giftige stoffen in het oppervlaktewater te lozen, kankerverwekkend spul de lucht in te blazen en mensen ziek te maken. Het is vreemd dat dit verdienmodel jarenlang gewoon is gevonden. Het is vreemd dat al deze schade zelden op de bedrijven drukt en het is vreemd dat bedrijven die het schoner en netter proberen te doen hogere kosten en een slechtere concurrentiepositie hebben. En het is helemaal vreemd om bij tegenslag als een jengelende kleuter aan te kloppen bij de staat voor steun. Je wilde toch markteconomie?

De maatschappij wordt zo twee keer genaaid Een gotspe. Laten we én de schade én de inspanningen om het wel goed te doen doorbereken in de prijzen. Dan worden de economie en de wereld schoner en eerlijker.

Afbeelding: Frank Magdelyns via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Bij Beau: ‘Tata Steel is een ontzettend smerig bedrijf’

TeunIn de media

Teun van de Keuken bij Beau om te spreken over de demonstraties bij Tata Steel

Tata Steel is echt een ontzettend smerig bedrijf, vertelt Teun aan de talkshowtafel bij Beau. Dat actievoerders van Kappen met Kolen, onderdeel van Extinction Rebellion, hun pijlen op de staalfabriek richten, is dus niet verwonderlijk.

Kooks 2 is verouderd

Teun vertelt over de Kooks 2, een ontzettend vies ding dat werd gebouwd in de jaren 70 van de vorige eeuw. Van het begin af aan lekte deze kooksfabriek al en wisten ze dat er schadelijke stoffen vrijkwamen. Destijds werd gezegd dat de fabriek na dertig jaar zou zijn afgeschreven en gesloten zou moeten worden, maar dat is dus niet gebeurd.

In 2019 ging Teun op bezoek bij Tata Steel waar hij sprak met directeur Hans van den Berg. Het stilleggen van de fabriek om haar dicht te maken en zo schoner te krijgen is volgens de directeur echter niet mogelijk om economische redenen. ‘Ongelooflijk’, vindt Teun die uitspraak. ‘Dus nemen we de ziekte van al die mensen op de koop toe. We kunnen het ons economisch niet permitteren dat mensen geen kanker krijgen’.

‘Groningengevoel’

Teun krijgt een enorm ‘Groningengevoel’ bij Tata Steel. ‘Een bedrijf maakt winsten, en alle maatschappelijke kosten, alle ziektes, het klimaat, dat interesseert ons eigenlijk niet. Als je al die kosten zou meeberekenen in wat een product werkelijk kost, dan ga je toe naar een eerlijke economie.’

Het minste wat er op dit moment zou moeten gebeuren, vindt Teun, is de fabriek tijdelijk te sluiten om haar schoon en dicht te maken.

Kijk de uitzending terug

Bekijk de hele uitzending van Beau op maandag 3 april 2023 hier terug op Videoland.

Verder aan tafel zaten advocaat Bénédicte Ficq die aangifte deed tegen Tata Steel, huisarts in IJmuiden Luc Verkouteren die vertelt over de aangerichte gezondheidsschade, surfkampioen en inwoner van Wijk aan Zee Anne Albers die zich zorgen maakt over de gezondheidseffecten en FNV-bestuurder Cihan Lacin die de fabriek groen wil maken.

Afbeelding: Screenshot uitzending Beau van 3 april 2023

Deel dit bericht

We moeten minder van die consultants inhuren, maar dat kan alleen met meer overheid

TeunColumns & verhalen

Een zandsculptuur in de vorm van een hand op het strand met wat muntgeld erin

‘Het is niet complex, wij maken het complex.’ Caroline van der Plas besprak bij Beau wat er moest gebeuren in Den Haag en de rest van Nederland na het succes van de BBB. Ze bleek de burger op één te willen zetten. De overheid moest er voor de burger zijn en niet andersom. Beau glunderde bij zoveel daadkracht naar de rest van de talkshowgasten en zei iets als: ‘Daar kunnen we het allemaal wel mee eens zijn, toch?’

Bureaucratie

Politiek duider Joost Vullings, ook met een glimlach, want voor je het weet word je aan een andere talkshowtafel als zuurpruim weggezet, probeerde er voorzichtig toch iets tegen in te brengen. Dat eigenlijk alle partijen dat willen en dat zoiets in de praktijk heel ingewikkeld blijkt: ‘Het is taaie materie.’

Caroline vond het onzin. Je moest het gewoon simpel en pragmatisch bekijken. Daar was ze tenslotte groot mee geworden. Je moest bijvoorbeeld eens naar al die ministeries met al die bureaucratie en regels kijken. Schaf 10 procent van alle bureaucratische regels af en we zouden miljarden besparen! De talkshowtafel was er even stil van. Gouden idee!

De belastingdienst kan bijna niks meer

Totdat Vullings op zijn allervriendelijkst weer roet in het eten kwam gooien: keer op keer hadden kabinetten zich voorgenomen 10 procent van de regels te schrappen, maar steeds was het mislukt. Van der Plas liet zich niet uit het veld slaan. Dan moesten we maar beginnen met het afschaffen van al die consultantsbureaus en adviesbureaus. Die kosten de overheid ook heel veel geld.

En daar heeft ze een punt.

Maar om van die dure externe krachten af te komen, moet je de overheid niet kleiner maken, maar groter. Kijk naar de belastingdienst. Die kan tegenwoordig bijna niks meer. Sinds de toeslagenaffaire weten we dat het heel onverstandig is om deze dienst met nieuw beleid op te zadelen. Ze maken er binnen de kortste keren een potje van.

Te moeilijk voor de belastingdienst

Afgelopen week verscheen er een rapport over het plan om de btw op groente en fruit te verlagen. Dat wordt afgeraden. Het levert te weinig gezondheidswinst op en het is te ingewikkeld voor, jawel, de belastingdienst. Die kan juridisch niet rondkrijgen wanneer iets wel groente en fruit is en wanneer niet. Is een pizza met paprika groente en een appeltaart fruit? Te moeilijk voor de overbelaste belastingdienst.

Is dit nu complex of maken we het complex? Kun je niet gewoon beginnen met een regeling voor alleen rauwe en onbewerkte groente en fruit? Kustaw Bessems denkt dat het slimmer is er niet aan te beginnen. Nu de overheid zo steunt en kraakt, is het misschien slimmer vaker niks te doen.

De mindere goden bleven over

Dat de overheid vaak zo weinig kan én dat er zo vaak dure consultants worden ingehuurd, komt nu juist door bezuinigingen die de efficiëntie van de departementen moet vergroten. Bij de belastingdienst hebben ze nota bene een paar jaar geleden zo’n aantrekkelijke regeling aangeboden aan ambtenaren die wilden vertrekken, dat de grootste talenten, die gemakkelijk elders een baan konden krijgen, het geld pakten en de organisatie verlieten.

Het kostte het ministerie handenvol geld en de mindere goden bleven over.

Van der Plas heeft gelijk

En wat nu als er moeilijk beleid moet worden gemaakt? Dan worden diezelfde mensen die zijn vertrokken voor véél meer geld als consultants ingehuurd. Dus Van der Plas heeft gelijk: we moeten minder van die consultants inhuren. Maar dat kan alleen met meer overheid.

Afbeelding: attiliovaccaro via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht

Bij Extinction Rebellion moet je door de BN’ers heen kijken

TeunColumns & verhalen

Hoofd en hals van een pauw met verenpracht via Pixabay

In de podcast Teun en Gijs vertellen alles, die ik samen met Gijs Groenteman maak, vertelde de moeder van Gijs, Hanneke, dat zij zich had aangesloten bij Extinction Rebellion. Kort voor de opname van de podcast was Hanneke naar een avond van de actiegroep geweest, waarvoor allemaal leuke BN’ers ‘uit het adresboek van Carice van Houten’ waren uitgenodigd. Een zachtpratende milieufilosoof had een overtuigende powerpointpresentatie gehouden, die bij Hanneke een grote onrust over het klimaat veroorzaakte. Ze gaat nu een training in actievoeren volgen en zal, op haar 83ste, mee gaan doen aan de volgende bezetting van de A12.

Hanneke Groenteman vertelt over haar aansluiting bij Extinction Rebellion in de podcast Teun en Gijs vertellen alles

Ongemak

Fantastisch, natuurlijk. Actiebereidheid op die leeftijd is misschien wel de hoogste vorm van levenslust. Niet alleen voor het eigen leven, maar ook voor dat van kinderen, kleinkinderen en een nageslacht dat je nooit zult kennen. Het leven op aarde.

Tegelijkertijd voel ik ongemak bij al die BN’ers uit adresboeken van andere BN’ers die zich opeens aansluiten bij deze klimaatbeweging. Hoe oprecht is hun engagement? Waren ze altijd al met milieu- en klimaatzaken bezig of duiken ze op een trend omdat het nu eenmaal een trend is? In onze podcast lieten Gijs en ik ons er enigszins laatdunkend over uit: ‘Het is opeens heel hip en dat is irritant. Bij iets horen wat modieus is, is heel onaantrekkelijk.’

Een moreel verheven columnist

Dat is natuurlijk ook zo. Maar misschien maak ik me er te makkelijk van af door me op deze manier van deze beweging af te wenden. Doet het ertoe als sommige mensen misschien niet 100 procent de juiste motieven hebben om zich bij deze actiegroep aan te sluiten? Bestaan die überhaupt? Wie ben ik om daarover te oordelen? Een moreel verheven columnist aan de zijlijn, die zowel ijdele film- en tv-mensen als massa’s wantrouwt? Die ziet hoe onze planeet naar de knoppen gaat, maar in ieder geval niet met een mode meedoet? Zij doen tenminste iets.

Het goede en het slechte aan BN’ers is dat ze aandacht opeisen. Misschien dat een fan van Carice of Hanneke zich door hun inzet ook gaat drukmaken over het klimaat. Maar het werkt ook averechts: wie zich zo voor een verheven zaak inzet, komt zelf snel onder een vergrootglas. Voldoet hij of zij zelf wel aan de normen? Jennifer Hoffman, actrice en presentator van 3 op reis, overweegt zich aan te sluiten bij Extinction Rebellion, maar wil blijven vliegen ‘omdat reizen bij het leven hoort’.

Extinction Rebellion is goed bezig

Dat wringt natuurlijk. Maar het is ook eerlijk. Als iedereen zuiver op de graat moet zijn om een morele positie in te nemen, dan houden we niemand meer over. We moeten af van het neoliberale frame dat individuele keuzen de noodzakelijke verandering gaan brengen. Extinction Rebellion verlangt grote maatschappelijke en politieke veranderingen: beleid dat ervoor zorgt dat er minder CO2 wordt uitgestoten, dat er minder wordt gevlogen, dat er minder vlees wordt gegeten en dat er minder fossiele brandstoffen worden gebruikt. Hoe dan ook: minder. Minder consumptie.

Overheden en bedrijven moeten het voortouw nemen. Ook de NPO hoort daar overigens bij. Zo’n reisprogramma met beperkt maatschappelijk belang als 3 op reis mag wat mij betreft meteen worden geschrapt.

Extinction Rebellion is goed bezig. In geval van irritatie raad ik u aan om door de BN’ers heen te kijken en de goede zaak te zien.

Afbeelding: NoName_13 via Pixabay

Deze column verscheen eerder in de Volkskrant

Deel dit bericht